Waarom ingrijpen nodig is: ook Leidse regio verliest greep op corona

Het kabinet hield vanochtend spoedberaad over een strengere lockdown. Geen dag te vroeg, want zelfs mét extra ingrepen wordt het al een kerst met bomvolle ziekenhuizen. Want het aantal nieuwe besmettingen met het coronavirus rijst de pan uit – ook in de Leidse regio. Hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen?

De cijfers zeggen genoeg. Landelijk is het aantal nieuwe besmettingen in tien dagen tijd praktisch verdubbeld, van amper 5000 per dag naar 9900. Voor versoepeling van maatregelen had dat getal juist moeten halveren. De situatie is dus vier keer zo slecht als wat twee weken geleden nog gehoopt werd. Intussen was er maandagmiddag voor het eerst in tien dagen landelijk een wat lager cijfer te zien van bijna 8496 positieve tests. Maar de meerdaagse trend bleef onverminderd stijgen.

Nieuws071-presentator Gerry van Bakel in gesprek met corona-verslaggever Frank Steenkamp over de nieuwe cijfers en een vooruitblik op de toespraak van premier Rutte.

Ook in Leidse regio gaat het hard de verkeerde kant op. Oegstgeest, Leiderdorp en Zoeterwoude zitten met weekscores van 370 tot 400 besmettingen per honderdduizend inwoners alweer op het recordniveau van half oktober. Het landelijke gemiddelde is 328. Alleen het cijfer van Leiden (217) valt op dit moment mee; Voorschoten zit praktisch op het gemiddelde.

Hoe erg is dit?
Wie wil weten hoe erg dit is, moet luisteren naar de keiharde waarschuwing die Martin Schalij van het regionaal netwerk acute zorg zaterdag gaf. Als je de coronaregels nú nog niet serieus neemt, mag je met Kerst per ambulance naar Groningen, was zijn sarcastische boodschap. Dus: wie niet horen wil, moet maar voelen.

En Schalij overdreef niet. Zondag bleek dat Haagse ziekenhuizen alweer zo vollopen dat ook in Leiden de niet-coronazorg verder afgeschaald moet worden. Dat betekent dat opnieuw veel operaties en onderzoeken uitgesteld gaan worden – wat behalve veel verdriet ook onvermijdelijk tot extra doden zal leiden. Maar coronapatiënten wachten niet; en ze komen weer in groeiende aantallen.

500 doden
Landelijk moesten deze week 1360 coronapatiënten naar het ziekenhuis: een toename van 20 procent en de eerste serieuze stijging sinds eind oktober. Ook het totaal aantal bezette bedden, dat in november van 2600 naar 1600 daalde, is alweer gestegen naar 1767. Gevreesd wordt dat de 2000 al over een week overschreden wordt. En iets later zal het dan ook weer topdrukte worden op de intensive care.

Het officiële aantal sterfgevallen door corona lag afgelopen week op 367, maar uit de CBS-cijfers blijkt steeds dat je daar nog eens minstens de helft bij moet optellen omdat ouderen die in verpleeghuizen aan corona overlijden lang niet altijd getest worden. Dat brengt het aantal doden van afgelopen week op zeker 500 en dit aantal zal de komende weken stijgen. Dat zijn de onvermijdelijke gevolgen van de besmettingscijfers.

Hoe komt het?
Verrassend is de sterke stijging van de coronacijfers sinds 1 december zeker. Een helemaal sluitende verklaring hiervoor is nog niet gevonden, maar er zijn wel een paar aanwijzingen.

Komt het doordat meer mensen zich nu laten testen? Volgens het RIVM kan dat maar een klein deel van de toename verklaren. Als meer mensen zich laten testen zou het percentage positieve tests moeten dalen, maar het is juist flink aan het stijgen. Eind november kwam het onder de 10 procent en nu gaat het alweer naar 15 procent. Ook de ziekenhuisopnames bewijzen dat het aantal coronapatiënten echt toeneemt.

Nieuwe brandhaarden
Ligt het dan toch aan ons gedrag? Volgens gedragsonderzoek van de GGD’s is het volk dit najaar behoorlijk laks geworden met het volgen van de coronaregels. De term ‘coronamoeheid’ valt niet voor niets zo vaak te horen. Blijkbaar moeten mensen eerst weer goed schrikken van heftige beelden uit de intensive care, zeggen ziekenhuisbestuurders.

Wat opvalt, is dat de besmettingen nu vooral buiten de grote steden toenemen. Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn al lang niet meer de brandhaarden. Zorgden ze eind augustus nog voor 45 procent van alle positieve tests, nu is hun aandeel maar 10 procent.

Hetzelfde zien we hier in de regio. De stad Leiden telde in de nazomer nog driekwart van alle besmettingen in de Leidse regio. Afgelopen week was dat minder dan de helft. Net als in de grootste steden ligt het aantal nieuwe coronagevallen per inwoner in Leiden nu ver onder het landelijke gemiddelde. De nieuwe brandhaarden zijn Urk, Katwijk, Teylingen en.. Oegstgeest, Leiderdorp en Zoeterwoude.

Drukke winkelstraten zeggen dus niet alles. Zijn de stadbewoners zich bewuster van het gevaar? Speelt het verschil in kerkbezoek een rol, of de plaatselijke fanfare? Kan het zo zijn dat sluiting van de horeca in de dorpen minder impact heeft omdat men elkaar daar meer thuis ontmoet? Zijn er buiten de stad meer schuurfeesten of minder handhaving? Op die vragen mogen epidemiologen de komende jaren hun tanden stuk bijten. Maar opvallend zijn deze verschillen wel.

Nog erger
Zeker is intussen dat ‘het seizoen’ de komende drie maanden niet gunstig is. Want we zitten meer binnen, er wordt minder geventileerd, onze weerstand neemt af en dus is de winter elk jaar het ideale seizoen voor luchtwegvirussen om toe te slaan. Er is geen reden te bedenken waarom dit nu niet zo zijn.

Het is geen fijne boodschap, maar epidemiologen rekenen er al op dat het met de pandemie de komende weken nog een stuk erger gaar worden. De sterke toename van besmettingen zal niet vanzelf stoppen. Zelfs als het kabinet morgen strenge nieuwe maatregelen neemt, zal die stijging nog tot de kerstdagen doorgaan. En haast onvermijdelijk zal het drama in de ziekenhuizen dus tot begin januari toenemen.

Randen opzoeken
Het enige dat nu nog gedaan kan worden, is voorkomen dat het verderop in januari nóg erger wordt met de corona-pandemie. Daar kan iedereen aan bijdragen. Door niet de drukte op te zoeken, door mondkapjes te dragen, door thuis te blijven als je klachten hebt. En door met Kerst het aantal gasten echt te beperken.

Wie de randen opzoekt – en daar zijn wij Nederlanders erg goed in – draagt straks bij aan een noodtoestand waar niemand op zit te wachten. Voor wie toch de kerstmaaltijd met meer dan drie gasten wil vieren, had Libelle deze week een goeie tip: ga allemaal tien dagen tevoren in quarantaine. Daar moet je dan dus morgen mee beginnen. En laat de boodschappen dan maar thuis bezorgen. Smakelijk eten!

Dit artikel maakt deel uit van het project “De coronamarathon”, dat wordt ondersteund door het Leids Mediafonds.https://video.sleutelstad.nl/2020/12/2020-12-14_17-06-09_Video.mp4

112 Sleutelstad Leiden Leiderdorp Maatschappij Oegstgeest Politiek Voorschoten Zoeterwoude Coronacrisis De virus-estafette