Verloren gewaand manuscript Einstein gevonden

Een Utrechtse student heeft vorige maand een belangrijk manuscript van Albert Einstein gevonden in het Lorentz-instituut voor theoretische natuurkunde van de Universiteit Leiden. Dat is nu pas bekend geworden. Volgens kenners gaat het om een belangrijk artikel uit 1924 waarin de wereldberoemde wetenschapper zijn laatste ontdekking beschrijft: die van het Bose-Einsteincondensaat. In het verloren gewaande manuscript voorspelt Einstein een nieuwe, exotische toestand van de materie. Het is Einstein’s laatste grote ontdekking. De zestien velletjes gingen schuil in de bibliotheek van Paul Ehrenfest, van 1912 tot 1933 hoogleraar theoretische fysica in Leiden en een goede vriend van Einstein.

De vondst is gedaan door de Utrechtse student Rowdy Boeyink, die bezig is met een scriptie over de Leidse jaren van Paul Ehrenfest. Het gaat om honderden boeken met talloze aantekeningen, al dan niet op losse briefjes. Verder 36 stapels papieren die de afgelopen twintig jaar evenmin waren uitgeplozen: handboeken, veel tijdschriften en overdrukken van artikelen, proefschriften van leerlingen, redes en – verscholen in dat alles – brieven, manuscripten en typoscripten. Hetmeeste dateert uit de jaren twintig en dertig en bevat aantekeningen van Ehrenfest.

Bij zijn vertrek uit Leiden, eind februari, heeft Einstein het manuscript in Leiden achtergelaten. Het verdween in Ehrenfest’s bibliotheek, om na tachtig jaar weer op te duiken. Boeyink in het NRC: “En dat in het Einsteinjaar, en in het cryogene, in lage temperaturen gespecialiseerde Leiden. Ik hoop dat ze er een mooie plekje voor bedenken.”

Leiden