Wetenschappers LUMC onderzoeken oversterfte

Het LUMC in Leiden doet mee aan een grootschalig onderzoek naar zogenoemde oversterfte tijdens en na corona. In die periode gingen meer mensen dood dan je zou verwachten, maar het is onduidelijk hoe dat komt. In totaal gaan elf onderzoekers aan de slag. Epidemioloog Frits Rosendaal van het LUMC is er daar een van.

“Wij gaan vooral kijken of bepaalde groepen mensen kwetsbaarder zijn dan andere groepen”, zegt Rosendaal. “Om daarachter te komen gaan we vooral bestanden van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en data van huisartsen vergelijken.” Dat is dus een vrij technische klus, maar hij hoopt er toch interessante informatie uit te kunnen halen.

En het gaat Rosendaal niet zozeer om de aantallen mensen die zijn overleden, maar om wat daar mogelijk achter zit. “Kijk, het is simpel natuurlijk: covid. Maar alles is covid”, zegt de epidemioloog. “En je ziet nu ook nog dat er meer mensen overlijden dan je zou verwachten. Hoe komt dat nou?” Daarom gaat zijn onderzoeksgroep allerlei gegevens onderzoeken van drie jaar voordat corona uitbrak tot aan nu. “En dan zie je hopelijk welke groepen extra kwetsbaar zijn.”

Uitgestelde zorg
“We denken dat de oversterfte te maken heeft met de uitgestelde zorg”, zegt de onderzoeker. “Maar dat is nu nog een aanname, dat is niet bewezen.” Tijdens corona was het zó druk in de ziekenhuizen dat reguliere afspraken werden afgezegd of uitgesteld. Dat was het afschalen van de planbare zorg. “Maar dan nog: gingen mensen niet op tijd naar de huisarts, omdat ze niet durfden? Verwezen huisartsen laat door, omdat er toch geen plek was in een ziekenhuis? Of konden mensen niet terecht in een ziekenhuis, omdat daar alles vol lag met coronapatiënten?”

Die gegevens hoopt hij te kunnen achterhalen bij het CBS. En hij hoopt te kunnen zien of in bepaalde groepen meer mensen stierven dan in andere groepen. “Zijn het bijvoorbeeld mensen met hartproblemen? Of misschien mensen met diabetes? Als je dat allemaal weet, dan kun je dit wellicht in de toekomst voorkomen als er weer een pandemie optreedt.”

Vaccins niet meegenomen
Rosendaal en zijn groep krijgen zes maanden de tijd en 50.000 euro voor het onderzoek. Daar moet hij een beetje om lachen. “Normaal beginnen we pas echt na zes maanden en staat er voor zo’n onderzoek minimaal vier jaar.” Nu dus niet, maar er ligt inmiddels een aanvraag om negen maanden langer door te mogen gaan. Maar die korte duur van het onderzoek is ook de reden dat de invloed van coronavaccins niet wordt onderzocht.”

“Wij hebben de gegevens ook niet. Maar als we die tweede ronde kunnen gaan doen, nemen we het wel mee”, zegt Rosendaal. “Er moest namelijk heel wat geregeld worden met het RIVM om die gegevens te krijgen en dat was niet op tijd klaar voor deze eerste ronde.” De epidemioloog verwacht zelf overigens niet dat de oversterfte is, of wordt, veroorzaakt door vaccins.

Kleine onderzoeksgroep
Het onderzoek wordt uitgevoerd door één onderzoeker uit de groep van Rosendaal. “En zij wordt ondersteund door iemand die erg goed is met die enorme databestanden die we tegen het licht gaan houden.” Ook zijn afspraken gemaakt met huisartsen, medisch specialisten van het LUMC en het Haagse HagaZiekenhuis en bestuurskundigen van de Universiteit Leiden. “De tijd is kort, maar we hopen een beginnetje te kunnen maken met het zoeken naar regionale verschillen. Maar of dat in dit tijdsbestek lukt is de vraag.”

Leiden Regio Science