Museum De Lakenhal toont werk van een raadselachtige schilder

Vorige week opende in Museum De Lakenhal ‘Meesterlijk Mysterie’, een tentoonstelling van een meester-schilder waarvan de identiteit onbekend is. De schilderijen zijn gesigneerd met I.S., maar tot op heden is niet achterhaald wie er achter deze twee letters schuilgaat.

“Het was wel even een discussie binnen het museum of we een tentoonstelling moesten wijden aan een geheimzinnige onbekende schilder”, bekent Tanja Elstgeest, directeur van Museum De Lakenhal, bij het Sleutelstadprogramma Cultuur071. “Het enige dat rond deze schilder bekend is, is dat het werk uitsluitend wordt gesigneerd met I.S., dat het in de zeventiende eeuw is gemaakt en dat het van zeer hoge kwaliteit is.”

Toch besloot het museum een expositie te maken over deze mysterieuze schilder. “We dachten dat we voldoende hadden om te laten zien”, zegt Elstgeest. “Maar ook omdat er een sterk vermoeden bestaat dat deze schilder mogelijk in Leiden heeft gewoond of gewerkt. Alle schilderijen zijn van een datum voorzien, waardoor we weten dat I.S. een tijdgenoot is van Rembrandt, Lievens en Dou. In het werk van I.S. herken je stilistische kenmerken, zoals de licht-donker techniek, die vergelijkbaar zijn met de werkwijze van die beroemde Leidse fijnschilders. Dat geldt ook voor de wijze waarop personen als karakterstudies worden weergegeven.”

Lichamelijke afwijkingen
Wat het werk van deze meester-schilder onderscheidt, is de wijze waarop lichamelijke imperfecties worden weergegeven. “Je ziet een vrouw met een abces op haar ooglid, een man met een groot gezwel op zijn neus, of een man die aan een oog blind is.” Elstgeest noemt de weergave ongelooflijk nauwkeurig. “De portretten – of tronies zoals ze in de schilderkunst worden aangeduid – zijn natuurgetrouw en niet geïdealiseerd weergegeven, maar wel met empathisch gevoel en zeker niet karikaturaal. Die bijzondere aandacht voor lichamelijke afwijkingen zou kunnen betekenen dat de schilder wellicht als arts werkzaam was of een student was die geneeskunde studeerde.”

Serlachius Museum
Volgens Elstgeest is het voor het eerst dat het oeuvre van deze kunstenaar integraal is bekeken en onderzocht. “We hebben daarvoor onder andere samengewerkt met het Serlachius Museum in Finland, dat werk van I.S. in bezit heeft. In deze tentoonstelling komen de werken van deze onbekende meester voor het eerst bij elkaar. De schilderijen zijn afkomstig uit museale collecties, maar ook uit particulier bezit van over de hele wereld, waarvan een belangrijk deel nooit eerder te zien is geweest.”

Elstgeest vindt dat de aantrekkingskracht van deze tentoonstelling niet alleen draait om de onbekende identiteit van de maker. “Het gaat in deze tentoonstelling niet om het verhaal van de kunstenaar, maar het zijn de schilderijen zelf die het verhaal moeten vertellen en dat geeft de werken extra zeggingskracht.”

De tentoonstelling ‘Meesterlijk Mysterie’, over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot, is tot en met 8 maart te zien in Museum De Lakenhal.

Lakenhal-directeur Tanja Elstgeest vertelt over de tentoonstelling Meesterlijk Mysterie.

Cultuur Leiden