Projectkoor kiest voor klassieker: de Vespers van Rachmaninov

Onder leiding van Johannes Gierl wordt het vijftiendelige koorwerk van Sergej Rachmaninov, dat wordt gezien als een van de belangrijkste composities uit de twintigste-eeuwse koorliteratuur, vrijdag uitgevoerd in de Petruskerk.

De Vespers, door Rachmaninov zelf aangeduid als nachtelijke wake, ontstonden in 1915 in een periode waarin de componist elementen uit de Russisch orthodoxe liturgie combineerde met eigen muzikale inzichten. Hoewel slechts de eerste zes delen daadwerkelijk vespers zijn en de overige delen metten en een priem vormen, is de titel in de loop der tijd de gebruikelijke benaming geworden. Het stuk is geworteld in een religieuze traditie maar heeft inmiddels ook een vaste plek binnen het concertrepertoire.

Projectkoor
In de Cultuur071-studio vertelden voorzitter Christel Scholaart van het koor en Phelomena Dol hoe het Leids Projectkoor werkt. Scholaart legt uit dat het koor volledig projectmatig is opgebouwd. Per uitvoering wordt een nieuw geheel samengesteld: eerst het stuk, dan de dirigent, vervolgens de stemmen die nodig zijn. Het koor heeft een grote kaartenbak met ervaren zangers, waaruit per project wordt gekozen wie beschikbaar is. Voor dit programma zijn 32 stemmen verzameld.

Kraker
Dol beschrijft haar rol als koorlid: “Je studeert je eigen partij grondig in en zorgt dat je voorbereid binnenkomt. De dirigent bepaalt welke delen per repetitie aan bod komen, waarna ieder detail gezamenlijk wordt afgewerkt.” De keuze voor Rachmaninov was een bewuste. “Het vorige programma bestond uit prachtig maar onbekend repertoire en trok minder publiek. Het was daarom tijd voor een echte ‘kraker’, een werk waarvan mensen meteen weten dat ze het willen horen”, zegt Scholaart. “De Vespers voldoen aan dat profiel en vormen artistiek een uitdagend project voor het koor.”

Kerkelijk Russisch
Een groot deel van die uitdaging zit in de taal. De Vespers zijn volledig geschreven in het Kerkelijk Russisch en dat vraagt van de zangers nieuwe klanken en nauwkeurige uitspraak. Dol vertelt dat vertalingen helpen om de betekenis te begrijpen, al dan niet woord voor woord. Binnen het koor corrigeren een native speaker en een slavist tijdens repetities de uitspraak. Vooral de zachte uitgangetjes, de shh en tsh, en de vele varianten van s-klanken vergen precisie. Het tempo maakt het extra lastig.

Het zingen in vreemde talen is echter niet nieuw voor Leids Projectkoor dat eerder werk uitvoerde van Schnittke en Rachmaninov, ook in het Russisch. Scholaart vertelt dat het vorige project, met diverse Scandinavische talen, zelfs verwarrender was. “Die lijken op elkaar, maar zijn toch anders. Russisch is gewoon Russisch.”

Muzikaal cadeau
Scholaart benadrukt dat je geen religieuze achtergrond nodig hebt om de Vespers te begrijpen of te voelen. “Je moet het ondergaan. Het is een prachtig en heel complex stuk, met klanken die je echt over je heen moet laten komen.” Dol vult aan dat je een religieus werk ook kunt benaderen als een groot gedicht. “Iedereen heeft weleens een gedicht gelezen en genoten van het taalgebruik of van de beelden die het oproept. Dat is bij dit stuk niet anders.”

Over de Petruskerk zijn beide zangeressen positief. Het koor heeft er vaker opgetreden en de ruimte blijkt steeds opnieuw prettig om in te zingen, met een akoestiek die het geluid mooi terugkaatst. Op de vraag met welk gevoel mensen na afloop naar huis zouden mogen gaan, zegt Scholaart dat er weinig mooiers is dan muziek die verbindt en alle tijden overleeft. Dol noemt de uitvoering een mooi muzikaal cadeau dat het publiek meekrijgt.

Voor meer informatie, tickets of om je aan te melden als zanger voor een volgend project: www.leidsprojectkoor.nl.

Cultuur Leiden