1600 Mensen per jaar maken operatie bewust mee

In Nederland voeren specialisten jaarlijks 780.000 operaties uit op een patiënt die volledig onder narcose is. Meestal gaat dat goed, maar bijna 1600 keer per jaar maakt de patiënt de operatie in meer of mindere mate bewust mee. Dat zegt dr. A. Dahan van het Leids Universitair Medisch Centrum. Zaterdag houdt hij een symposium over dit fenomeen, dat “Awareness” (bewustzijn) genoemd wordt.

Als dit een patiënt overkomt, dan verstaat hij of zij bijvoorbeeld gesprekken van operatiekamerpersoneel, ervaart de patiënt wat de chirurg doet, voelt soms ook pijn, is bang, voelt zich hulpeloos. Sommige patiënten houden er ernstige psychische problemen aan over. Er bestaat inmiddels een apparaat waarmee de ,,diepte” van de narcose tijdens de operatie in de gaten gehouden kan worden. Deze zogeheten BIS-monitor registreert de hersenactiviteit, zodat de anesthesist kan ingrijpen als de patiënt tijdens de operatie bij bewustzijn dreigt te komen.

Uit een onlangs in vakblad The Lancet gepubliceerd onderzoek blijkt dat de kans op een ontwaken tijdens de operatie met dit apparaat aanzienlijk afneemt. Van de 1225 patiënten die op deze wijze in de gaten werden gehouden, bleken er twee de operatie bewust meegemaakt te hebben. In de groep van 1238 die op de klassieke wijze werd gecontroleerd, waren dat er elf. Met de monitor neemt de kans op ‘ontwaken’ met ruim 80 procent af, legde Dr. Dahan uit. Hij werkt er al jaren mee. “Binnenkort hebben wij als eerste ziekenhuis in Nederland op alle twintig operatiekamers zo’n apparaat staan.”

Voor hem is evenwel het voorkomen van ontwaken niet de belangrijkste reden om met het apparaat te werken. Het gaat hem om de verbeterde kwaliteit van de zorg voor de patiënt. Door patiënten continu in de gaten te houden, hoeft er ook geen te hoge medicatie te zijn. Iets wat volgens hem nu nog te vaak gebeurt. “Ik schat dat 15 tot 20 procent van de anesthesiologen te veel anesthetica toedienen. Dat kan met dit apparaat beduidend minder.”

In theorie kunnen patiënten door de betere dosering eerder doorstromen naar een gewone afdeling in het ziekenhuis en naar huis. Maar hij waarschuwt wel dat dit zorgvuldig moet gebeuren. “Vooral de pijnbestrijding na de operatie moet goed begeleid worden. Gebeurt dat niet dan kunnen de pijn en de stresshormonen die het lichaam daardoor aanmaakt het genezingsproces nadelig beïnvloeden.”