'Soundbites', de geheimen van geluid

Een vogel die zingt, het carillon in de toren, die irritante televisie bij de buren; geluid is overal en bijna altijd, maar wat is geluid nu precies? Tijdens de tentoonstelling ‘Soundbites’ nodigt Museum Boerhaave de bezoekers uit, om zelf met geluid te experimenteren en de meest intrigerende voorwerpen te bekijken: van grammofoonplaat tot compact disc en van sirene tot geluidspaal. Wetenschappers wisten in de negentiende eeuw de geheimen van geluid te ontrafelen. Dankzij hun experimenten kregen wij uiteindelijk beschikking over een scala aan geluidsapparatuur, die onmisbaar is voor de moderne mens.

Geluid wordt verplaatst door trillende luchtdeeltjes, zoveel is rond 1800 al duidelijk. In genootschappen wordt het publiek vermaakt met demonstraties waar wonderlijke zandpatronen tevoorschijn getoverd worden, met geluidstrillingen. Het geluidsonderzoek neemt een hoge vlucht. Laboratoria worden ingericht met akoestische apparaten, orgelpijpen, fluiten en andere muziekinstrumenten. Wanneer in 1863 de medicus Helmholtz zijn studie naar muziek en de waarneming van geluid publiceert, beschouwt men de theoretische geluidsleer als nagenoeg afgerond, maar als toegepaste wetenschap gaat de geluidsleer daarentegen een grote toekomst tegemoet. In 1876 vraagt Bell een patent aan voor de uitvinding van de telefoon. Hertz, student van Helmholtz, ontdekt de elektromagnetische golven, waardoor radio mogelijk wordt. Voortaan kan de mens geluid en berichten over grote afstanden verzenden. Ook Edison schrijft geschiedenis met zijn fonograaf, de voorloper van de grammofoon. Van nu af aan kan geluid worden opgenomen en later worden afgespeeld. Dankzij de elektronica neemt in de twintigste eeuw het aanbod van populaire geluidsmakers een enorme vlucht. Transistors, cassette- en bandrecorders, platenspelers, tuners en woofers, in een ware ‘Wall of Sound’ ervaart de bezoeker de razend snelle ontwikkelingen in geluidsland. Veelzeggend is de futuristische multimediashow waarmee Philips zich op de Wereldtentoonstelling van 1958 presenteerde en die nu opnieuw in Soundbites is te bewonderen.

De tentoonstelling loopt van 12 april tot en met 28 oktober, meer info: www.museumboerhaave.nl.

Museum Boerhaave, Lange St. Agnietenstraat 10, Leiden.

Leiden