Leiden in 'Andere Tijden'

Aanstaande zondag zendt de VPRO de aflevering ‘Door Soldatenogen‘ uit van de televisieserie ‘Andere tijden’. In de uitzending is een portret te zien dat de bekende Leidse amateurfilmer Herman Kleibrink 1949 van Leiden maakte.De tijd van de politionele acties in Indonesië. Een oorlog die geen oorlog genoemd mocht worden. Het was een vier jaar durende strijd waarin ruim twee en een half duizend Nederlandse soldaten sneuvelden en die eindigde met de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949. Precies zestig jaar later wordt daarom de speciale ‘Andere Tijden’ aflevering uitgezonden.

Het was destijds gebruikelijk voor de burgers en de soldaten in Indonesie om elkaar over en weer de groeten te doen via geluidsopnames die dan per grammofoonplaatje werden verstuurd. Kleibrinks beelden, opgenomen zonder geluid, worden in de special voorzien van het geluid van zo’n bewaard gebleven grammofoonplaatje.

De uitzending laat verder vooral zien hoe Nederlandse soldaten de werkelijkheid van toen hebben ervaren. In de Nederlandse propaganda van toen heten ze ‘Brengers van Recht en Veiligheid’. Maar de  jongens die in de periode 1945 – 1950 als soldaten naar Indonesië gingen, voelden zich vaak ontheemd in dat tropische land ver van huis. Bij menigeen drong pas langzaam de omvang en de achtergrond van het Nederlands-Indonesisch conflict door. Ze schreven over hun soms schokkende ervaringen in dagboeken en brieven naar familie en geliefden. Gebaseerd op die persoonlijke teksten en met gebruik van veel niet eerder vertoonde films (deels amateur en deels in kleur) wordt de oorlog door de ogen van de militairen zelf verteld.

Andere Tijden deed eerder een oproep om aan beeldmateriaal uit Indonesië te komen. Mede dankzij de reacties van veteranen en nabestaanden die amateurfilms hebben aangeboden kon het programma gemaakt worden. Dit nieuw ontdekte filmmateriaal wordt nu geschonken aan het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, de thuisbasis van Andere Tijden. Hiermee wordt dit visuele erfgoed uit een belangrijke episode van de Nederlandse geschiedenis bewaard en ontsloten voor toekomstige generaties. De uitzending ‘Andere Tijden: Door Soldatenogen’ begint zondag 27 december om 19:20 uur op Nederland 2.

Via de website is een korte vooruitblik van het programma te zien. Op de website van de Leidse Dirk van Eck stichting zijn meer historische films van Kleibrink te bestellen.

Cultuur Leiden