Zesentwintig jaar sparen voor een gebedshuis

Wie een huis koopt, neemt een hypotheek. Weinigen zullen, of kunnen, eigen spaargeld inzetten, ook nu de regering dat stimuleert. Zesentwintig jaar geleden beginnen met sparen voor iets waarvan de vorm, laat staan de locatie, niet vast staat, is slechts weinigen gegeven. Je hebt er een ideaal voor nodig. Wie nu over de Haagweg rijdt, ziet waartoe zo’n ideaal leidde. De kleine, verouderde moskee Alhijra aan de Rembrandtstraat verhuist naar nieuwbouw aan de Ter Haarkade. Gefinancierd door bijdragen uit de geloofsgemeenschap en ook bouwkundig afgewerkt door hen, alhoewel dát nog volop gaande is.

Tijdvreter
De moskee wordt omgeven door een modderig sneeuwlandschap. Op een haar na klaar, zo lijkt het. Maar dat is schijn. Binnen zijn tientallen mannen hard bezig met de afwerking van het gebouw. Na de ruwbouw zijn ieder weekeinde ploegen mannen aan het werk. Vrijwilligers, die een deel van het vrije weekeinde opofferen, gemiddeld zo’n vier, vijf uur per dag. Afwerking kost veel tijd. Een gebouw dat water- en winddicht is, heeft meestal nog maanden werk nodig voordat het klaar is. Met vrijwilligers is dat nog een slag lastiger plannen. En dan heb je nog de foute leveringen en vertragingen bij leveranciers, die bij ieder bouwproject gemeengoed zijn geworden. Niet verwonderlijk dat er geen keiharde datum valt te noemen voor de opening van de moskee.

Vaklieden
Rondlopend door de moskee valt op hoeveel werk door de vrijwilligers wordt verzet. De moskee wordt een gebouw zoals vroeger kerken werden gebouwd: opgebracht én gebouwd door de gemeenschap. Het is niet de losse band van ‘doet u mij maar een moskee’, maar de sterke verbondenheid van ‘hierin zitten mijn zweet en pijnlijke spieren’. Timmerlieden, elektriciens, loodgieters, stukadoors en tegelzetters, naast ingenieurs en ontwerpers; allemaal steken ze onbaatzuchtig hun kennis en vaardigheid in het gebouw. Werken, maar ook “eten, bidden en lachen”, zoals een bestuurslid vertelt.

Modern
Het is een licht gebouw. Het moet ook warmte uitstralen, zegt het bestuurslid. Vandaar het gebruik van houtsnijwerk, waarvan een paar – veelbelovende – proeven in de grote gebedsruimte hangen. Deels is het een kwestie van mogelijkheden “echt mozaïek is niet meer te betalen”, maar belangrijker is wat het bestuurslid zegt: “we willen geen luxe die ten koste gaat van waarom het gaat in een moskee: geloofsbeleving”. Het is een modern gebouw, met aandacht voor milieu en energiebesparing. Met schuifwanden zijn zalen multifunctioneel te gebruiken. Het zijn de details die de sfeer gaan bepalen. Het houtsnijwerk, maar zeker ook de patronen in het tegelwerk, de lambrisering en de stootborden van de trappen. Daarover is geregeld vergaderd. Het waren de dames die uiteindelijk een belangrijke stem hadden bij de vaststelling.

Anders?!
Op de keper beschouwd ontlopen de diverse gebedshuizen elkaar niet veel. De nieuwe moskee krijgt studiezalen, zoals kerken zondagsscholen of catecheselokalen hadden. Er komt een klein appartement voor de imam, zoals kerken de, veel grotere, pastorie kennen. Drie dingen zijn wel echt anders: de aanwezigheid van de bibliotheek, de keuken en de wasruimtes. Niet extreem groot – wél professioneel ingericht – maken zeker de eerste twee duidelijk dat de moskee ook een nadrukkelijk sociale functie heeft.

Sámen
Het is iets waar je als buitenstaander mogelijk niet bij stil staat. Het is niet alleen een kwestie van lang sparen door de gemeenschap en ook niet alleen een kwestie van veel zelfwerkzaamheid, maar het is ook een collectieve inspanning die breder is dan de Leidse gelovigen. Collectes voor de Leidse moskee worden ook in andere steden gehouden “niet heel veel, want je hebt overal vergunningen nodig en die krijg je als niet-inwoner niet altijd” en ook in winkels (kijkt u maar eens bij uw eigen lokale ‘Turkse supermarkt’, red.). “Elkaar helpen”, noemt het bestuurslid dat. Helpen in de vorm van een gift, maar ook door handen uit de mouwen te steken. Niet alle mannen die vandaag bezig zijn, komen uit Leiden. Ook omliggende gemeenten zijn vertegenwoordigd. Die collectieve hulp blíjft “want nu hebben wij een vraag, maar over een tijdje hebben zij ons misschien nodig”.

Laatste loodjes
Voorlopig moet er nog worden aangepakt. De systeemplafonds moeten worden ingehangen “dat was een vertraging van zes weken doordat de leverancier de verkeerde maat leverde”, de vloeren moeten worden afgewerkt, maar ook de koepel en de grote gebedsruimte eisen nog werk, en dan nog stopcontacten en ander ‘klein werk’, de altijd zware laatste loodjes. En ondertussen blijft de moskee geld kosten, want ook voor onderhoud, schoonmaak en exploitatie moeten middelen beschikbaar zijn. Dan is het goed te horen dat “er ook door een Nederlandse buurtbewoner een grote storting is gedaan”. Dat heet inderdaad “elkaar helpen”.

Leiden Maatschappij Nieuws Reportage