Deel dit bericht!  

De politiek verandert na honderd jaar

Honderd jaar nadat mannen in Nederland kiesrecht kregen – de vrouwen kregen het twee jaar later – lijkt ‘de politiek’ aan verandering onderhevig. Zo zou je de discussies tijdens 100 jaar later; het Kiesrechtfestival kunnen samenvatten. In Old School – what’s in a name? – in Leiden spraken zo’n honderd mensen over diverse aspecten van kiesrecht en democratie.

Gerenommeerde namen als Femke Halsema, Joris Luyendijk en Rita Verdonk zijn natuurlijk mooie publieksmagneten, maar er waren ook interessante nieuwe geluiden te beluisteren, van Farid Azarkan, Massih Hutak, Anne Fleur Dekker, Devika Partiman, van ‘ons’, Leids, Studio Moio.

Uitnodigend
De ruimtes van Old School nodigen uit tot gesprek. Geen enigszins kille ruimtes met nondescript, nietszeggend vergaderzaaltjesmeubilair, maar voormalige klaslokalen met een bonte verzameling meubilair en een sfeer die niet anders dan als ‘huiselijk’ kan worden gekenschetst. Een omgeving waar de toehoorder en spreker zo dicht bij elkaar staan dat een gesprek haast vanzelf ontstaat. Dat gebeurde dan ook. Gesprekken die aanleiding geven tot de conclusie dat er mogelijk een nieuwe vorm van ‘politiek’ ontstaat, maar ook gesprekken waarin luisteren, dialoog en elkaar waarderen een bepalende rol speelden. Gesprekken, kortom, die ergens toe leid(d)en.

Nieuw
Sleutelstad koos ervoor te luisteren naar de nieuwkomers, naar de nieuwe politieke partijen en/of bewegingen. Azarkan vertegenwoordigt zo’n partij: Denk. Alleen al het feit dat het lastig is Denk te karakteriseren, tekent wat mogelijk een nieuwe politiek is. Nee, Denk is niet ‘alleen maar’ een beweging of een one issue-partij, schetste Azarkan. Hij ziet in denk een volwaardige politieke partij met standpunten op tal van terreinen, maar wel vanuit het perspectief van mensen die tot voor kort niet of slecht werden gehoord, “mensen met een migratie-achtergrond”. “In essentie zijn hun belangen niet anders. Maar ze herkennen zich onvoldoende in de politiek. Voelen zich teveel negatief afgeschilderd”.

Legitimiteit
Die insteek ziet hij ook bij bijvoorbeeld 50plus, bij de Partij voor de Dieren, bij de (kleine) confessionele partijen. Dat opkomen voor een particulier belang leidt bij hem wel tot zorgen over de politieke legitimiteit als er veel kleine partijen zouden ontstaan. “De oprichting van Denk is in zeker opzicht een nederlaag”. De groep Denkkiezers vond zich niet gehoord; ofwel omdat gevestigde partijen hen uit het oog verloren hetzij omdat ze nooit kwámen stemmen. Azarkan ziet een potentieel van vijftien zetels voor Denk “maar de volgende verkiezingen eerst zes à zeven”.

Basis
Interessanter is echter de manier hoe hij naar Denk kijkt “als andere partijen onze standpunten overnemen, kunnen wij stoppen”. Afgezien van de vraag of dat ook werkelijk zal gebeuren; het is een houding die je uitdrukkelijk kunt bestempelen als emanciperend. Als de groep waarvoor Denk beweert te staan, mondig en (h)erkend genoeg is, kan Denk zichzelf opheffen. Dat is andere kijk op politieke partijen. Oprecht of niet, het verschilt van een confessioneel of een ideologisch georiënteerde partij.

Activisme
Het is ook de conclusie van de sessie Politiek Activisme Anno Nu. Het is niet (langer) een partijkader dat bepaalt of bepalend is, maar de eigen visie. Als gevolg daarvan is het ook niet meer dan logisch je niet meer aan één partij te verbinden, maar aan iedereen die jouw ideaal deelt. Daar waar Denk aan de randen van de politieke arena opereert, doen ‘politieke activisten’ als Hutak, Dekker en Partiman dat helemaal niet. Sterker, zij hanteren de bestaande politieke gedragsregels, mores niet en bewegen zich ‘buiten’ die politieke arena “activisme is niet per sé politiek”. Hun taal en interesses zijn niet alleen die van een jongere generatie – daarin verschillen ze niet van eerdere generaties – maar ze hanteren ook heel andere communicatiekanalen. Hutak maakt hiphop en ziet dát als iets ‘politieks’ “politieke invloed zonder in de politiek te zitten, is volgens mij hiphop”.

“gewoon”
Helemaal nieuw is het allemaal niet. Wel nieuw zijn de wegen en mogelijkheden die zij ter beschikking kregen. Die maken dat meer groepen een eigen geluid kunnen laten horen – en soms ook wordt verwácht dat die stem er is. Het Leidse Studio Moio werkt met MBO’ers “de voorhoede van een nieuwe politiek. Ze hebben niets met politiek, maar wel een heleboel goede ideeën. Ze dóen”. Bij het panel herkent men dat: “de politiek is ouderwets traag…. maar je hebt ze niet nodig”. Dat is dus maar de vraag. Uit het verhaal van Jos Palm over ‘de gewone man’ rijst immers een beeld van afhankelijkheid en (behoefte aan) erkenning op, niet dat van zelfbeschikking. Maatschappelijke posities worden gegund “de gewone man is een sociale categorie”.

Verantwoordelijkheid
Honderd jaar kiesrecht leidde in elk geval in Leiden tot een mooie middag waar bleek dat politiek actief zijn – in de betekenis ‘je druk maken over je eigen samenleving’ – om de dooie dood niet dood is, maar springlevend. Maar ook dat de nieuwe mogelijkheden leiden tot nieuwe verhoudingen en dat ‘we’ niet goed weten hoe dat alles zal uitpakken. Daarin zitten spannende kansen, waarbij we volgens Hutak en Dekker “niet uit het oog mogen verliezen dat rechten ook plichten en verantwoordelijkheden met zich meebrengen (…) verantwoordelijkheden voor dat wat generaties vóór ons hebben bevochten”.