Geen ruimte voor nieuw Leids beleid door lagere bijdrage van rijksoverheid

Leiden krijgt minder geld van het rijk, dan de gemeente had verwacht. Er is daardoor geen ruimte voor nieuw beleid. Dat zei wethouder Paul Dirkse van financiën zojuist tijdens een persconferentie waar hij een toelichting gaf op de gemeentelijke cijfers over 2018 en de meerjarenbegroting voor de komende jaren. “Dat betekent dat we ons hebben gericht op de ambities uit het beleidsakkoord 2018-2022 ‘Samen maken we de stad’. Met enkele financiële aanpassingen hebben we ervoor gezorgd dat de inkomsten en uitgaven in balans blijven.” Over 2018 speelt Leiden bijna quitte. Na verwerken van de nodige plussen en minnen resteert een tekort van drie ton.

Speerpunten
De focus van het Leidse college ligt de komende jaren op nieuwe en betaalbare woningen en voorzieningen, een klimaatneutrale stad, betere wateropvang, biodiverse vergroening en circulaire economie. “Zo blijft Leiden ook voor de volgende generatie een leefbare en sociale stad, waarin iedereen mee doet,” aldus Dirkse. “Zo  willen we de gevolgen van de krappere gemeentefinanciën voor onze inwoners zo beperkt mogelijk houden.”

Duurzame sociale stad
Dirkse: “De duurzame stad vormt, samen met het kenniscluster en de sociale stad, de leidraad voor de investeringen van Leiden in het komend decennium. Als college stellen we de raad voor te investeren in de transitie naar circulaire economie en MVO en in publiek internationaal basisonderwijs in de stad. Uit onderzoek, aangekondigd in het beleidsakkoord, blijkt dit laatste een bepalende randvoorwaarde voor bedrijven en hun werknemers om zich in Leiden en omgeving te vestigen.” Voor deze structuurversterking trekt het college structureel 356 duizend euro uit.

Minder geld voor mediafonds
Andere zaken waar de gemeente geld voor uittrekt zijn verbetering van de digitale dienstverlening aan de inwoners, de verhuizing naar het Stadskantoor bij station Leiden Centraal en groenonderhoud. Voor de dierenambulance en het vogelasiel wordt per jaar 25.000 euro uitgetrokken en de bijdrage aan het Mediafonds wordt voor 2021 en 2022 verlengd. Wel gaat de bijdrage omlaag van 250.000 naar 100.000 euro per jaar. Vanaf 2023 trekt de gemeente geen geld meer uit voor de kwaliteitsimpuls voor lokale journalistiek. In de tweede helft van volgend jaar wordt de werking van het fonds geëvalueerd.

Dreigend megatekort sociaal domein
Recent werd al bekend dat Leiden dit jaar 4,9 miljoen euro tekort komt voor jeugdhulp. Zonder maatregelen loopt dat tekort op tot het enorme bedrag van 12,7 miljoen euro per jaar. Vorig jaar kwam het college met plannen om in vier jaar tijd de bekostiging van het sociaal domein in lijn te brengen met de bijdrage die het rijk hiervoor ter beschikking stelt. Daarvoor werd geld vrijgemaakt, maar door de ontwikkelingen in de jeugdzorg en in de Wmo lukt dat bijsturen voor geen meter. Of, zoals Dirkse het zegt: “Het college heeft moeten constateren dat dat perspectief uit beeld is geraakt.”

Zonder bijsturingsmaatregelen en zonder extra compensatie door de rijksoverheid verwacht het college een structureel tekort van 12,7 miljoen euro. Vanaf volgend jaar kan de gemeente dit tekort niet meer zonder beleidsaanpassingen opvangen. Ook is meer geld nodig voor sociale wijkteams. De gemeente Leiden steunt daarom de roep van veel gemeenten dat het rijk structureel extra geld ter beschikking moet stellen. In reactie op die oproep die via de VNG is gedaan, heeft het kabinet inmiddels laten weten de gemeenten alleen incidenteel met extra geld te hulp te willen schieten. Dat geld mag bovendien niet worden gebruikt om gaten te dichten, maar alleen om de problemen structureel op te lossen.

Opvangen tegenvallers door uitstellen van ambities
Het tempo waarmee het college de Leidse investeringsagenda wilde realiseren, is aangepast. Het ‘planningsoptimisme’ is verder bijgesteld, zo heet deze temporisering van de uitvoering van plannen en de daarmee samenhangende uitgaven.

Een andere manier om de gemeentelijke financiën, in elk geval op papier, te verbeteren is een boekhoudkundige truc. De gemeente houdt in de begroting rekening met een rentepercentage van 3,5 procent, terwijl in praktijk 1,73 procent wordt betaald over de leningenportefeuille. “Uit het onderzoek blijkt dat vergelijkbare gemeenten rekening houden met een veel lagere risico-opslag of zelfs werken zonder risico-opslag. In dit licht is het verantwoord het begrote rentepercentage met een half procentpunt te verlagen. Dat bespaart structureel 1,7 miljoen euro,” aldus Dirkse.

Naast minder geld van de rijksoverheid, wordt door het rijk ook extra belasting geheven. Op de verbranding van restafval. Volgens jaar kost dat Leiden naar verwachting 560.000 euro. Dirkse: “Per huishouden leidt dat tot een kostenstijging van ongeveer tien euro per jaar.” Die extra kosten zullen volgens het college weer dalen als de hoeveelheid restafval in Leiden volgens plan afneemt van 249 kilo per inwoner in 2018 naar 150 kilo in 2022.

Tenslotte is de gemeente de kom,ende jaren veel meer geld kwijt aan gas en elektra. Door hogere energiebelastingen en een tegenvallende aanbesteding stijgt de jaarlijkse energierekening van de gemeente met 623.000 euro.

Leiden Politiek