Nacht van Ontdekkingen: Zwoele Leidse nachten

Het zijn van die momenten dat je blij bent met Leiden, met z’n Hortus en z’n groen, met z’n sfeervolle Rapenburg en nog mooiere Pieterskerkhof, met z’n stijlvolle (onderwijs)interieurs. Tijdens de Leidse Nacht van Ontdekkingen lééft de omgeving van het Rapenburg, ontdaan van wat soms ook wordt omschreven als het Anton Pieckplaatje, weinig levend. De honderden mensen die zaterdagavond het ruime aanbod aan kunt- en cultuuruitingen bezochten, blijken echt heel belangrijk voor de sfeer. Voor maximaal €20 – de last minute-kaartjes – viel er ook veel te zien, horen en beleven. Zelfs de gierige Leidenaar die geen cent voor een kaartje over had, kon als free rider, als ‘illegale’ toeschouwer een deel van het programma meemaken.

Liveblog Nacht van Ontdekkingen 2019

Zwoel
Leidse evenementenorganisatoren hebben een gelukkige hand van kiezen. Ook zaterdagavond was het stralend weer. Eén van de laatste zomeravonden, zwoel en droog. En – haast: uiteraard – een breed en gevarieerd aanbod aan activiteiten, variërend van lezingen tot concerten, van experiences, ervaringen, tot ‘gewoon kijken’. Ook aan de critici leek gedacht, want ook nu waren er rijen wachtenden. Maar wie daar neutraal naar kijkt, weet dat die onvermijdelijk zijn. Als we met honderden op één plek afstormen, ontstaat een rij. Dan maar even wachten – echt idioot lang waren ze immers niet – of naar één van de andere gebeurtenissen gaan.

Annuleringen
“Ik hoor jullie praten over de keldertocht. Die gaat niet door. De rondleider kon geen kelder vinden” Als we net staan te kijken naar welk onderdeel we nú weer zullen gaan, spreekt iemand van de organisatie ons aan over de mysterieuze tocht langs en door donkere kelders. Typisch zo’n programma-onderdeel dat we al links wilden laten liggen, hoe aantrekkelijk ook. Maar er zijn zó weinig plaatsen dat de we de kans op meedoen te laag inschatten. En nu blijkt-i ook nog afgelast. Twee lezingen overkwam hetzelfde: afgelast. Het vermindert ongewild wel de keuzestress.

Organisatie
Als Nacht van Kunst&Kennis begon de Nacht van Ontdekkingen jaren geleden in één gebouw. Het is goed te zien dat het evenement niet over héél de binnenstad is uitgewaaierd, maar beloopbaar rond het Rapenburg is geconcentreerd. Er zijn op het Rapenburg zelfs fietsenstallingen gecreëerd (en er lopen heel veel opvallende beveiligers rond). Aan veel lijkt gedacht. De glazen zijn van plastic én van statiegeld voorzien.

Agasi
Je vindt tijdens evenementen als dit eigenlijk altijd pareltjes. Van die dingen waarvan je denkt ‘móói’, ‘wist ik niet’ of ‘bijzonder’. Zo’n plek is Old School aan het Pieterskerkhof waar werken van Jos Agasi de aandacht trekken. Binnen is Punt te zien: een haast hallucinerende omgeving van lichtpuntjes, duizenden die als insecten over verschillende dundoeken bewegen en daardoor de ruimte helemaal vullen. Je kunt er tussen gaan staan en iedere keer weer de lichtjes anders beleven. Buiten lopen mensen langs Overvloed, een projectie van de altijd bewegende waterlijn van de zee op de ramen van de oude gymzaal. Het mooie is dat sommigen het geluk hebben langs te lopen als de geprojecteerde waterlijn de deur, die ook in de gevel zit, bereikt: dan stroomt er, helemaal synchroon, met het beeld schuim en water onder de deur door!

Muziekkoepel
Het Pieterskerkplein is minder druk als de voorgaande jaren. De sfeer beïnvloedt het niet. Zeker de open, ronde muziekkoepel(tent) droeg daar welzeker aan bij. Muzikanten als Lucky Fonz III, Paul de Munnik en Mike Boddé komen op dergelijke podia toch veel huiselijker, veel benaderbaarder over dan op een hoog, klassiek gesloten podium. Zeker Lucky Fonz III ontpopte zich, voor mij, als een artiest die het zeker ook moet hebben van zijn eigen aanwezigheid. Zonder dat lijken zijn liedteksten op het banale af.

Muziek
Qua muziek viel er sowieso veel moois te horen. In de Tempelzaal van het Rijksmuseum voor Oudheden viel ‘het geluid van Brahms’, live uitgevoerd, te beluisteren. Heel anders was de muziek van Nana Adjoa, in feite gitaar en keyboard. Het is muziek die het ontdekken waard is; net anders dan het geijkte. Het enige wat ons opviel, is dat het geluid van het keyboard wel erg overheersend werd, de paar keer dat het werd bespeeld. Wel op de mooiste plek, zeker met mooi weer: het podium Bolwerk in de Hortus. Vanaf de glooiende grashelling kijk je op een klein podium. De podiumkunsten waren toch al goed vertegenwoordigd, zoals met de finalisten van het Leids Cabaretfestival. En, als we podium ruim definiëren, ook Fields of Wonder op het water van het Rapenburg, en dans van Tribes in Oudheden.

Vernieuwing
Het is een bedenking bij de Nacht van Ontdekkingen, en andere; wie die evenementen volgt, merkt na verloop van tijd dat herhaling optreedt, dat vernieuwing uit beeld dreigt te verdwijnen. Het is een lastig dilemma, want de evenementen en festivals zijn uiteraard een prima podium voor Leidse kunst en cultuur. Zeker één van de visuele hoogtepunten was het project van Roos Tulen, Het universum van Leiden. Dat kan zich goed meten met andere en haar projecten zijn iedere keer anders, niet vergelijkbaar. De met ultraviolet licht beschenen, door bezoekers beschilderde, heliumballonnen van verschillende grootte maakten van een diepdonkere plek in de Hortus een wereld van ‘planeten’. Eén wereld.

Dood
Het nadeel van zulk mooi weer is dat binnen-zijn zonde lijkt. Toch viel er ook daar veel te beleven. Talloze ‘kleine’ standjes waar wetenschappers wetenswaardigheden presenteerden en/of je aan het denken zetten. De quiz in de Sterrenwacht over aardse en astronomische fenomenen; ieder jaar toch weer lastiger dan je denkt. Het herkennen van stemmen blijkt verdraaid lastig, blijkt uit de presentatie van Meike de Boer, promovenda Forensische Fonetiek. Een bijzondere fototentoonstelling konden we zo een-twee-drie niet terug vinden in het programma. In de rechtervleugel van het Academiegebouw was in een schemerige zaal een collectie foto’s opgehangen die je zelf moest aanlichten met een zaklamp; foto’s van dood in diverse gedaanten, zo leek het. Op een vreemde manier fascinerend.

Nog meer dood
Op het eerste gezicht luguber was de installatie Famous Deaths van Polymorf. Uit de omschrijving maakte je het niet op; het reconstrueren van de ervaring die iemand – een beroemdheid – heeft in de laatste minuten van zijn of haar leven “geur als informatiedrager. Het is een datasysteem. Kun je daarmee ontwerpen? Dat was de vraag waarmee we begonnen”. Dat eindigt vanavond dus in een tweetal koelcel-lades voor stoffelijke overschotten, waarin de bezoeker vier minuten plaatsneemt. In die vier minuten ervaar je door middel van geluid en geur – géén beeld, want het is stikdonker – die laatste minuten; van bij voorbeeld Khadaffi, van Vincent van Gogh, of, hier in Leiden, van Lady Di of John F. Kennedy.

We kijken alweer uit naar de verrassingen die de Nacht van Ontdekkingen 2020 voor ons in petto heeft.

Cultuur Leiden Nieuws Reportage Science