Achter de voordeur van de voorkeurstem: De winnaar

In deze serie gaat journalist Hidde van Slooten in op het fenomeen voorkeurstemmen bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen. In dit deel richt hij zich op de vragen: Welke kandidaten hebben geprofiteerd van voorkeurstemmen en wat kenmerkt hen?

Rosie van Peijpe, Malcolm Jones, Tineke Hoogeboom, Lianne Raat, Esmee van Meer, Martijn Otten* zijn de kandidaten die zonder hun voorkeurstemmen niet de gemeenteraad in waren gekomen. Zij behielden allemaal minimaal 353 stemmen en ‘namen een plek in’ van een kandidaat die hoger op de lijst stond. Volgende keer zal het gaan over de kandidaten die buiten de boot vielen en zal er uitgelegd worden waarom het wat gecompliceerder ligt dan hoe het nu gesteld wordt.

De zes voorkeurskandidaten hebben elk hun eigen verhaal en kunnen in die zin bijna niet vergeleken worden met elkaar. Uit de wetenschap weten we echter wel welke kenmerken ‘voorkeursandidaten’ vaak kenmerkt. Het zijn vaker vrouwen. Dat is niet gek omdat het gender voor kiezers een belangrijke rol speelt in hun keuze. Daarnaast krijgen kandidaten ‘met een duidelijk profiel’ vaker voorkeurstemmen. Dit is nogal breed en kan zowel gaan om een kandidaat die zich specifiek voor een bepaald belang inzet, bijvoorbeeld Malcolm Jones die zich ‘profileerde’ op het onderwerp diversiteit of Rosie van Peijpe die ‘de student op de lijst’ was.

In Leiden zien we dit in min en meerdere mate dus ook terug, maar elke kandidaat is anders en daarom is het goed om een rondje te maken langs hen om te achterhalen waarom het hen wel lukte in tegenstelling tot de andere kandidaten op de lijst. Wat ze sowieso allemaal wel bindt is dat het een verassing was en dat ze het een eer vinden om op deze manier gekozen te worden.

Podcast: Achter de voordeur van de voorkeurstem 4, de winnaars.

Rosie van Peijpe (GroenLinks, plek 18)
Net als de meeste andere kandidaten voerde zij geen persoonlijke campagne. Ze plaatste enkel op haar sociale media een post dat ze op de lijst stond en een oproepje om op GroenLinks te gaan stemmen. Haar vader, Walter van Peijpe deed dat ook. Rosie is de dochter van oud-raadslid Walter van Peijpe en die is bekend in Leiden. Het is echter te makkelijk dat ze alleen maar als ‘dochter van’ is gekozen. Haar leeftijd was ook van invloed. Veel kiezers vonden het namelijk belangrijk dat er ook een jonger iemand in de raad zou zitten. Haar eigen contacten in de Leidse gemeenschap als echte Leidenaar hielpen haar ook.

Esmee van Meer (PvdA, plek 6)
Ook Esmee zag het niet aankomen. Ze hoopte duo-raadslid te worden en focuste zich alleen op de campagne van de gehele PvdA en ook geen specifieke portefeuille. Ze stuurde wel net als de andere kandidaten in de top 6 een persoonlijke brief rond in haar wijk. De campagne ‘Stem op een Vrouw’ zal wellicht een kleine invloed hebben op haar verkiezing, maar de peilingen waren niet heel rooskleurig voor de sociaal democraten. De nummer 5 Tini Klever zou volgens de peilingen de eerste vrouw zijn die net buiten de raad zou vallen en de voorkeurstemmen van het initiatief moeten krijgen en niet Esmee.

Lianne Raat (Partij voor de Dieren, plek 4)
‘Stem Raat in de raad’, met die slogan ging Lianne Raat de campagne in. Ze was enigszins teleurgesteld over haar plek en voerde wel een persoonlijke campagne. Ze richtte haar campagne op wat ze bereikt had de afgelopen vier jaar in de raad en dat ze daar graag mee door wilde gaan. Het werd beloond door de kiezers.

Malcolm Jones (Partij voor de Dieren, plek 5)
Malcolm Jones voerde geen persoonlijke campagne, maar tegelijkertijd ook wel. Hij vroeg de kiezer niet om te stemmen op hem, maar hij zette zich wel in voor een meer diverse raad. Er stonden maar vier(!) ‘diversiteitskandidaten’ op de lijsten bij alle partijen, waarvan Malcolm Jones er één van was. De kern van zijn campagne was: als je diversiteit belangrijk vindt, stem dan op een van deze kandidaten. Het andere kernpunt was natuurlijk het partijprogramma van zijn partij. Wanneer je deze twee punten belangrijk vindt dan stem je dus op: Malcolm Jones.

Tineke Hoogeboom (GroenLinks, plek 11)
Tineke heeft geen persoonlijke campagne gevoerd, alleen intern. Door de kandidatencommissie stond ze namelijk eerst op plek 16. Ze kent veel mensen via via en hoorde dat daar veel stemmen vandaan kwamen, maar de belangrijkste reden voor haar verkiezing is toch het initiatief Stem op een Vrouw. Tineke was namelijk de eerste vrouwelijke kandidaat die buiten de peiling viel. Bij GroenLinks heeft dit initiatief relatief meer invloed omdat de kiezers grotendeels achter het initiatief staan en het belangrijk vinden dat er een betere representatie van vrouwen komt in de politiek. Het is echter te makkelijk om te zeggen dat ze alleen daarom de voorkeurszetel heeft behaald. Ze was ook een relatief oudere kandidaat met veel ervaring wat ook op waarde werd geschat door de kiezers.

In deze serie onderzoekt journalist Hidde van Slooten het fenomeen voorkeurstemmen, in de volgende aflevering zullen we ingaan op de verliezer van de voorkeurstem. Wie vallen er buiten de boot en hoe kijken ze tegen het fenomeen aan? Wil je meer weten over het onderwerp of heb je vragen of opmerkingen, mail dan naar hiddevs@live.nl

Deze productie is dankzij het Leids Mediafonds tot stand gekomen.

*Martijn Otten stond op plek 4 van de PvdA en zou theoretisch gezien, wanneer voorkeurstemmen geen rol hadden gespeeld op de lijst ook in de raad zou zijn gekomen. Hij is daarom in de serie niet genoemd. Hij heeft echter wel de drempel van 353 stemmen gehaald waardoor hij recht had op een voorkeurszetel.

 

Leiden Politiek Voorkeurstemmen bij gemeenteraadsverkiezingen