Indonesië claimt roofkunst Leidse musea

Indonesië vraagt Nederland om de teruggave van acht kunststukken en natuurwetenschappelijke collecties. Dat meldt Omroep West op basis van berichtgeving in dagblad Trouw.

Het gaat onder meer om de unieke collectie-Dubois die in museum Naturalis in Leiden is tentoongesteld. Deze bestaat uit zo’n 40.000 objecten, waaronder de schedelkap van de zogenoemde Javamens. Ook de ‘Lombokschat’ en de vier Singosaribeelden, die zijn ondergebracht bij het Museum Volkenkunde in Leiden, staan op de lijst van Indonesië.

Indonesië merkt de objecten aan als roofgoederen en wil ze terug hebben. De lijst is volgens een woordvoerder van staatssecretaris Gunay Uslu van cultuur al enige tijd geleden met de Nederlandse regering gedeeld. Een onafhankelijke commissie onder leiding van Lilian Gonçalves-Ho Kang You gaat nu kijken naar verzoeken tot teruggave van koloniale collecties. De commissie gaat in december aan de slag.

“De lijst is nog niet gedeeld met betrokken musea”, zo laat de woordvoerder weten: “Dat gebeurt nadat de commissie-Gonçalves aan de slag is gegaan. Het hele proces staat nog aan het begin.” De staatssecretaris was vorige maand in Indonesië. Gonçalves-Ho Kang You was toen ook mee. In Jakarta is ook gesproken over mogelijke teruggave van koloniale stukken. Die gesprekken zouden in een hele goede sfeer zijn verlopen.

Javamens
Bij de opgevraagde stukken gaat het niet alleen om kunstvoorwerpen, maar ook om natuurhistorische objecten. Absoluut topstuk is het wereldberoemde schedelkapje van de Javamens, dat door de Nederlandse onderzoeker Eugene Dubois werd opgegraven. Het is een belangrijk puzzelstukje in het onderzoek naar de oermens. Volgens woordvoerder Bart Braun van Naturalis is het nog maar de vraag of de collectie-Dubois wordt overgedragen aan Indonesië: “Je kunt je afvragen aan wie de collectie toebehoort. Zonder de onderzoeker Dubois waren ze niet opgegraven. Maar het is niet aan ons. Wij hebben de collectie in beheer, maar het is in het bezit van het Rijk. Dus het is aan de commissie en de minister om hierover te beslissen.”

Volkenkunde
Museum Volkenkunde in Leiden, dat onderdeel is van de Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW), heeft de herkomst van de objecten al eerder onderzocht. “De rapporten ervan liggen klaar. De objecten zijn besproken tijdens een verkennend bezoek onlangs van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan Indonesië.”

NMWW-directeur Marieke van Bommel noemt het mooi dat er na jaren van voorbereiding en verkennen nu een formeel verzoek vanuit de staat Indonesië is ingediend. “Op een belangrijk moment ook, nu de overheid als eigenaar van de collectie beleid ontwikkelt en implementeert met de adviescommissie, zoals beschreven in de Beleidsvisie collecties uit een koloniale context. We zien uit naar de vervolgstappen, en werken graag mee aan het verzoek.”

Cultuur Leiden