Hartstocht en drama bij concert Toonkunstorkest Leiden

Leiden, 3 december 2023 om 9:17 uur door Dorothea Touwen

Wie aan een tragisch liefdespaar uit de kunst denkt, komt al gauw uit bij Tristan en Isolde. Het oorspronkelijk Keltische verhaal vertelt over uithuwelijking en een onmogelijke liefde, een liefdesdrank, een wanhoopsdaad met een zwaard en sterven aan een gebroken hart. Van de vijf uur durende opera van Richard Wagner bestaat ook een kortere versie zonder zangers. Daarvan speelt Toonkunstorkest Leiden op zondag 10 december Prélude und Liebestod (Liefdesdood) in een programma dat ook verder bol staat van drama en hartstocht. Bastiaan Vinkenburg en Mattheus Wassenaar vertellen erover in Cultuur071.

“Het leuke is dat je bij een concert van Toonkunstorkest, dingen uitgelegd krijgt over de stukken die je gaat horen”, vertelt Vinkenburg. De dirigent van het orkest, Jeppe Moulijn, geeft voor elk stuk een korte inleiding waarin hij vertelt over het ontstaan en het bijzondere aan het werk. “Dan licht hij de meest opmerkelijke passages eruit en laat die soms zelfs alvast horen. Zo krijg je als luisteraar houvast.”

Akkoord
Eén van de beroemdste stukjes uit Tristan und Isolde is het zogeheten ‘Tristan akkoord’. Vinkenburg voorspelt dat Moulijn dat bij het komende concert van te voren zal laten horen. “Wagners muziek is groots en meeslepend, maar het begin van dit stuk is ragfijn”, vertelt Vinkenburg. “Wagner trok zich in zijn composities niets aan van de afspraken over akkoorden. Het ‘Tristan akkoord’ wringt, het klopt niet, het is hartverscheurend mooi. Het komt pas goed helemaal aan het eind van het stuk: op het moment dat Isolde het leven laat.”

Invloed
Componist Richard Wagner is een omstreden figuur met heel foute ideeën, wat ertoe leidde dat hij geadoreerd werd door Hitler. Maar zijn muziek is monumentaal, aangrijpend en vernieuwend. Veel tijdgenoten werden door de muziek beïnvloed. Zo ook de andere componisten van wie werk op het programma staat van het concert van Toonkunstorkest. Het lyrische Poème van Ernest Chausson wordt uitgevoerd met Pieter van Loenen als soloviolist. “Prachtig om tijdens de repetities mee te maken hoe de dirigent en de solist samenwerken. Alles wat we als orkest doen is erop gericht om de violist zo goed mogelijk te laten stralen in dit schitterende, emotionele stuk”, beschrijft Wassenaar.

Symfonie
Na de pauze wordt de symfonie in d klein van César Franck gespeeld. De muziek van deze in Luik geboren componist verraadt soms zijn herkomst uit de lage landen, maar bevat ook heldere transparante passages, passend bij zijn woonplaats Parijs. “Wat ik mooi vind aan Franck,” zegt Vinkenburg, “is dat hij bijzondere instrumenten toevoegt aan het symfonieorkest. Zo is er aan het begin van het tweede deel een prachtige solo voor de althobo. Die muziek raakt echt het hart.”

Soundtrack
Toonkunstorkest Leiden onderneemt meer dan het geven van concerten. Zo werken ze nu voor de vierde keer samen met Bioscopen Leiden. De dag voor het optreden is de film Melancholia uit 2011 te zien in het Kijkhuis. De soundtrack bestaat uit de muziek van Tristan en Isolde. “Wie een echt cultureel weekend wil kan dus op zaterdagmiddag naar de film en zondagmiddag de soundtrack live ervaren en horen.”

Toonkunstorkest Leiden, concert 10 december 15:00 uur in de Petruskerk, Lammenschansweg 40a. Kaarten aan de zaal en via de website www.toonkunstorkestleiden.nl

Kaartjes voor de film Melancholia op 9 december (15:30 uur) zijn te koop via www.bioscopenleiden.nl