Galopperend door de tijd: De opkomst en ondergang van Leidse paardentrams

Van hun feestelijke debuut in 1879 tot de stille aftocht in 1909. ontdek het verhaal van de paardentrams die eens de levensader van Leiden waren aan de hand van beelden die zijn gemaakt met behulp van kunstmatige intelligentie, oftewel, Artificial Intelligence (AI). Het is een experiment. We gaan AI niet inzetten voor de reguliere berichtgeving.

Rond het jaar 1850 is er een economische opleving in heel Nederland, en Leiden profiteert daar ook van. Deze opleving is deels te danken aan de aanleg van spoorwegen in het land. In 1843 wordt het eerste station van Leiden in gebruik genomen, en in 1847 kan de trein al doorrijden naar Rotterdam. De stad Leiden groeit. Passagiers worden in de stad vervoerd met omnibussen, getrokken door paarden. Dat is zwaar werk voor de paarden, vooral vanwege de slechte staat van de wegen.

Leiden wil meer en het gemeentebestuur besluit tot de komst van paardentrams. De firma Crans & Co krijgt de vergunning om de paardentrams te exploiteren. Op zaterdag 22 november 1879 worden de eerste vijf paardentrams feestelijk in gebruik genomen. Er zijn twee lijnen: de Plantagelijn en de Havenlijn. Het werk is zwaar voor de paarden, maar ze worden goed verzorgd. Een trampaard werkt drie uur per dag en legt gemiddeld tussen de 20 en 24 km per dag af. Na vijf dagen werken krijgen de paarden een dagje vrij. In 1880 komt de trammaatschappij in Britse handen, maar het gaat niet goed met de Havenlijn. Er worden zware verliezen geleden, terwijl de Plantagelijn wel goed loopt.

Geheime onderhandelingen
In 1884 wordt de Havenlijn opgeheven. De rails worden weggehaald en de bestrating wordt hersteld. De tarieven worden verlaagd en het aantal passagiers neemt toe, maar toch gaat het niet goed met de Tramwaymaatschappij. In het diepste geheim wordt er onderhandeld met de Rotterdamse Tramwegmaatschappij, en uiteindelijk wordt de Leidse tram overgenomen door de RTM.

De paardentram blijft in gebruik tot 1909 en wordt vervangen door de elektrische tram. Het Leidsch Dagblad kijkt ernaar uit dat ‘het ouderwetsch paardentrammetje zal worden vervangen door een elektrische tram’. In juni 1910 wordt een begin gemaakt met het vervangen van het paardenspoor voor de toekomstige tram. Op 1 september 1911 wordt de elektrische tram in Leiden officieel in dienst gesteld.

Leiden Maatschappij