Amy Louca in Kennismakers over de puberjaren van een exoplaneet

Mensen turen al eeuwenlang naar de donkere hemel met maar één vraag: is er elders ook leven? Promovendus Amy Louca neemt exoplaneten die zo’n 700 lichtjaar van ons afstaan onder de loep. Ze kijkt daarbij naar de evolutie van zo’n planeet.

Sterrenkundigen gebruiken telescopen om steeds verder weg te kunnen kijken. Ze vangen straling op uit de ruimte. En kunnen uit die gegevens van alles afleiden. Het lijkt wat minder romantisch dan sterrenkijken op een koude heldere winternacht. “Ik zit voornamelijk achter de computer”, geeft Amy Louca toe die op 7 maart promoveert op haar onderzoek naar de puberjaren van gasreuzen die een beetje lijken op onze Jupiter.

Telescoop
Deze maanden zijn er op een heldere nacht veel planeten te zien. “Ik vind het altijd leuk om Jupiter aan mensen te laten zien, dat is de helderste planeet aan de sterrenhemel. Mars is natuurlijk ook leuk omdat die rood is en Venus is vaak ook goed zichtbaar. Als je Uranus en Neptunus wil zien heb je wel een telescoop nodig. Jupiter en Venus zou je ook in de stad moeten kunnen waarnemen, ondanks de lichtvervuiling, anders raad ik aan naar de duinen te gaan. Ik kijk altijd even op een app om te zien waar welke planeet op dat moment staat.”

In Kennismakers spreken presentatoren Gerry van Bakel en Gideon Roggeveen met sterrenkundige Amy Louca over exoplaneten, internationalisering en de positie van vrouwen in de wetenschap.

Louca’s onderzoek richt zich niet op planeten in het zonnestelsel, maar op zogenaamde exoplaneten. Dat zijn planeten die om een andere ster heendraaien dan onze zon. “Ik onderzoek vooral gasreuzen zoals Jupiter. Dat zijn planeten waarbij het gas zo’n hoge dichtheid heeft dat het samenklontert en een solide gasbol wordt. Ik kijk naar de evolutie van zulke planeten. De aarde heeft er ook niet altijd zo uitgezien, wij hebben nu een bepaalde atmosfeer en daar leven we in. Ik kijk naar de ontwikkeling van de gasreuzen, bijvoorbeeld naar hun puberjaren.”

Priegelwerk
Het onderzoek vindt vooral plaats achter de computer. “We zien dat er CO2 voorkomt en methaan, dat zijn gassen die we ook op aarde hebben. Elk van die moleculen heeft een eigen vingerafdruk. In het licht dat we opvangen, kunnen we die vingerafdrukken terugvinden. Het is behoorlijk priegelwerk.”

De ultieme vraag blijft: is er leven ergens anders in de ruimte? “Waar komt het leven vandaan, zijn wij echt zo bijzonder? Als we meer begrijpen van de evolutie van andere planeten, kunnen we iets leren over ons eigen zonnestelsel. Er zijn wetenschappers die denken dat we binnen tien jaar duidelijk zullen hebben of er leven elders mogelijk is. Ik zou dat zelf niet durven zeggen, ik denk eerder aan iets van 100 jaar.”

Stapje
Is dat ook de termijn die er uitgetrokken moet worden voordat er evenveel vrouwen als mannen hoogleraar zijn op de universiteiten in Nederland? 11 februari is de internationale dag van vrouwen en meisjes in de wetenschap en wie rondkijkt in collegezalen, ziet veel meisjes en vrouwen. Dan rijst de vraag, moet er nog zo’n dag zijn? “Goeie vraag”, reageert Louca. “Ook in de sterrenkunde zie je heel veel vrouwen en meisjes. In de bachelorfase zitten er echt wel veel vrouwen, al weet ik niet of de verhouding echt fifty-fifty is. Maar steeds als je een stapje omhoog gaat, van bachelor naar master, naar PhD, naar postdoc en dan uiteindelijk professor, zie je minder vrouwen. Bij elk stapje vallen er vrouwen af. Terwijl mannen die stappen wel zetten. Dus aandacht blijft nodig.”

Kennismakers is een wekelijks programma voor nieuwsgierige mensen over wetenschap, onderzoek en onderwijs. Op Sleutelstad.nl, dinsdagavond van 19.00-21.00 uur.

Leiden Onderwijs Wetenschap Kennismakers