Sterrenkundige Nelleke Theijssen: 'De wetenschap eindigt nooit met een punt, altijd met een komma'

Wat gebeurde er tijdens de oerknal en hoe weten we dat eigenlijk? Sterrenkundige Nelleke Theijssen vertelt in het Sleutelstad-programma Kennismakers over haar fascinatie voor het ontstaan van het heelal, de rol van licht en zwaartekracht, en het belang van verwondering.

“Ik ben zelf op Texel opgegroeid”, zegt Theijssen. “In Nederland is het tegenwoordig best moeilijk om de Melkweg te zien, maar op Texel had ik het geluk dat het wel kon.” Daar begon ook haar fascinatie voor sterrenkunde. En op Texel woonde ook de astronoom Kees de Jager die ooit de Nederlandse naam voor de ‘Big Bang’ bedacht: oerknal.

Kennismakers Gerry van Bakel en Gideon Roggeveen in gesprek met sterrenkundige Nelleke Theijssen over de oerknal en andere grote vragen.

“Toen ik erachter kwam dat Kees de Jager op het eiland woonde, ben ik naar zijn lezingen gegaan. En hij noemde daar nummers met zoveel nullen. Daar raakte ik eigenlijk gewoon van in de war. En ik dacht: huh, hoezo is dat? Hoe kan dat? Het was het laatste zetje om ook zelf sterrenkunde te gaan studeren.”

Uitdijen
De ‘oerknal’ is nog altijd een raadselachtig fenomeen. “Wat er precies in die eerste paar tijdseenheden die daar hebben plaatsgevonden, is gebeurd, is nog steeds een heel groot raadsel”, zegt Theijssen. En zo zijn er nog steeds veel grote vragen waarop sterrenkundigen antwoorden proberen te vinden. Zoals het uitdijen van het heelal.

Er zijn aanwijzingen, zoals de roodverschuiving van licht. “Bij veel sterrenstelsels zien we dat het licht dat wij waarnemen met telescopen een klein beetje rood verschoven is, zoals we dat noemen. De golven worden uitgerekt en dus langer en dan wordt het steeds roder. Daardoor weten we dat die sterrenstelsels van ons af aan het bewegen zijn.”

Grens
Heeft het heelal een grens, is een andere grote vraag. “Daar weten we helemaal nog geen antwoorden op. De technologie die we nu hebben, brengt ons heel ver, maar nog niet ver genoeg. Voorlopig nog genoeg te ontdekken.”

Wat Theijssen zelf het meest drijft, is het delen van haar verwondering. “Toen ik klein was, vond ik praten altijd al heel leuk. En toen ik sterrenkunde ging studeren, begon het ook een soort puzzel te worden. Hoe ga ik het uit leggen zodat andere mensen het begrijpen.”

Theijssen probeert daarbij het wonder van de werkelijkheid niet te verliezen. “Dat is het mooie van de wetenschap”, zegt ze. “Er staat nooit een punt aan, maar altijd een komma.”

Kennismakers is een programma over wetenschap, onderzoek en onderwijs. Elke dinsdagavond van 19.00-21.00 uur op Sleutelstad.nl. Heb je een tip? Wil je meewerken aan het programma? Mail naar Kennismakers@sleutelstad.nl.

Leiden Onderwijs Wetenschap Kennismakers