Tijdelijke bibliotheek waarschijnlijk verspreid over de stad

Leiden staat aan de vooravond van een ingrijpende en ambitieuze renovatie van de centrale bibliotheek in de Nieuwstraat. De gemeente heeft een bedrag van maar liefst 26,5 miljoen euro uitgetrokken voor de verbouwing van de monumentale gebouwen.

Doel is een transformatie van een traditionele uitleenbibliotheek naar een bruisende, toegankelijke ‘huiskamer van de stad’. Maar hoe mooi de vooruitzichten ook zijn, het project roept ook de nodige zorgen op, vooral over de kosten.

De bibliotheek aan de Nieuwstraat is gevestigd in een cluster van historische panden in de Leidse binnenstad. Het gebouw is verouderd en met de renovatie wil de gemeente Leiden de bibliotheek toekomstbestendig maken en verduurzamen. Met betere isolatie, moderne installaties, een ondergrondse fietsenstalling voor vijfhonderd fietsen en meer ruimte voor culturele activiteiten en ontmoeting.

Wethouder Van Delft snapt de zorgen over financiële tegenvallers, maar denkt dat er met veel zaken rekening is gehouden. Ook tekent zich een oplossing af voor een tijdelijk bieb tijdens de verbouwing.

Spannend
Volgens cultuurwethouder Yvonne van Delft ligt er een mooi plan waarvan de uitvoering over een jaar of twee echt kan starten. Maar met die ambitie komt ook een flinke verantwoordelijkheid. De kosten zijn hoog, en het zijn juist die kosten waar de Leidse gemeenteraad zich zorgen over maakt. De financiën vinden een hoop partijen wel spannend”, erkent Van Delft in een radio-interview met Sleutelstad. “En dat snap ik ook wel, want er wordt natuurlijk een behoorlijk bedrag gevraagd. Ruim 26 miljoen.”

De raad moet nu slechts een deel van dat bedrag beschikbaar stellen. Het gaat om een voorbereidingsbudget van ruim 2,7 miljoen euro. De definitieve toekenning komt pas bij het uitvoeringsbesluit, naar verwachting in het voorjaar van 2026. Tot die tijd worden de plannen verder uitgewerkt, subsidies voor verduurzaming aangevraagd en architecten geselecteerd. Toch is het risico op onverwachte kosten reëel, vooral in een complex pand als dit, waar oud en nieuw letterlijk samenkomen.

Onvoorzien
Van Delft noemt voorbeelden die bij dit type historische renovaties aan de orde kunnen zijn: archeologische vondsten, funderingsproblemen, onverwachte technische complicaties. Wel denkt ze dat daar voldoende rekening mee is gehouden. “We hebben dat ingecalculeerd. Er zit een flinke post ‘onvoorzien’ in het budget. Als we tóch rare dingen tegenkomen, dan moeten we opnieuw kijken: kan het goedkoper, of moet het ontwerp iets worden aangepast.”

Tijdelijke bieb
Een van de grootste vraagstukken is nog onopgelost: waar moet de bibliotheek heen tijdens de anderhalf jaar durende renovatie? Een tijdelijke locatie is noodzakelijk nu is gekozen voor renovatie van de bestaande locatie. Van Delft: “Dan kan je natuurlijk denken aan één tijdelijke plek, maar daar zijn er niet veel van in Leiden. Of je moet het gaan splitsen: de boeken en collectie op de ene plek, het personeel op een andere. En het aanbod misschien meer verspreiden over de stad.”

Gravensteen
Grote locaties waar alles op een plek kan worden ondergebracht, zijn er niet veel. Ook wil Van Delft geen enorme bedragen uitgeven aan de tijdelijke plek. Het Gravensteen werd bijvoorbeeld geopperd. Dat staat sinds begin dit jaar leeg. “Maar dat pand is slecht toegankelijk, met allemaal trappetjes. en het is ook slecht geïsoleerd. In de zomer is het er koel, maar in de winter ijskoud. Daar kun je je boeken niet opslaan. Bovendien is dat pand, het as een gevangenis, gebouwd om mensen binnen te houden, niet om in en uit te lopen.”

Een creatieve oplossing lijkt noodzakelijk, misschien zelfs in de vorm van een netwerk van tijdelijke mini-bibliotheken door de stad. “En als we toch één plek vinden die geschikt is, dan is dat natuurlijk ook goed. Maar we houden alle opties open”, aldus Van Delft.

Dakterrassen
De renovatieplannen raken niet alleen de boekenliefhebbers in de stad, maar ook de directe omgeving van de bibliotheek. De woningen grenzend aan het pand hebben balkons en dakterrassen pal aan het bibliotheekgebouw of zelfs op het dak. “Die bewoners maken zich wel zorgen”, erkent Van Delft. “Ze wonen letterlijk óp de bibliotheek. Ze zijn betrokken via de klankbordgroep, en we nemen ze goed mee in het proces.”

Hoewel de bewoners de nodige overlast zullen ervaren tijdens de werkzaamheden, gaan we er ook door op vooruit. “Het is nu bijvoorbeeld slecht geïsoleerd, waardoor ze geluidsoverlast ervaren”, vertelt Van Delft. “Als de bibliotheek sluit, horen ze de stem die omroept dat de bieb gaat sluiten.”

Cultuur Leiden Politiek