Sterre ter Haar: 'gevulde buik en toch ondervoed, hoe CO2 voedselkwaliteit bedreigt'

Genoeg te eten en toch ondervoed. Omdat er te veel CO2 is. “Lang dacht men dat CO2 planten sneller laat groeien en dat dat positief is. Maar uit onderzoek bleek dat er dan weliswaar meer koolhydraten in zaten, maar minder zink, calcium en magnesium”, zegt onderzoekster Sterre ter Haar. Ze won een prijs voor haar masterscriptie en doet nu promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden.

Ter Haar studeert industriële ecologie. “Het gaat over circulariteit. Hoe kunnen wij met industriële processen de natuur nadoen? Geen afval, maar alles hergebruiken. Ik was altijd geïnteresseerd in voeding en duurzaamheid. En oorspronkelijk wilde ik kijken naar hoe wij een klimaatvriendelijk dieet kunnen maken.”

Prijs
Tien jaar geleden las Ter Haar in een onderzoek dat planten misschien minder voedzaam worden door te veel kooldioxide (CO2). Dat zette haar denken op zijn kop. “Ik dacht misschien moeten we ons hele dieet aanpassen in de toekomst. En daar begon mijn masterscriptie eigenlijk mee.” Die leverde haar uiteindelijk de Rachel Carsonprijs op. Carson schreef zestig jaar geleden het boek Silent Spring dat aandacht vroeg voor de bedreiging van biodiversiteit en dat er ooit een lente zou komen zonder vogelgeluiden.

Een van de vragen waar Ter Haar zich voor interesseerde is waarom CO2 schadelijk is voor planten. Of in ieder geval ervoor zorgt dat deze planten niet meer zo voedzaam zijn voor mensen. “Sinds de jaren zeventig is dat al een thema. Want destijds werd gedacht: we hebben eindelijk een goede uitkomst gevonden van klimaatverandering. Want als planten sneller groeien, is er meer voedsel.”

Vergelijken
Maar in diezelfde tijd begonnen wetenschappers ook vragen te stellen over de kwaliteit van het voedsel. “Onderzoekers gingen kijken hoe planten groeiden. Dan pakten ze twee dezelfde planten en één plant kreeg veel meer CO2. Als de plant dan volwassen was, namen ze het meest voedzame onderdeel van de plant dat we het vaakst eten. En dat werd dan vermalen, gedroogd en gewogen. En zo konden ze de planten vergelijken.”

Toch was het lastig om conclusies te trekken. En ook alle data door de jaren heen met elkaar vergelijken is een uitdaging op zichzelf. “Wij stoten steeds CO2 uit. Dus je kan een onderzoek van nu niet heel makkelijk vergelijken met een oud onderzoek. Want het nulpunt verschuift steeds. Dus daar moesten we voor corrigeren. We zitten nu al op een hoeveelheid CO2 die boven de veilige waarde zit. Ons eten verandert al.”

Persoonlijk
Klimaatverandering, CO2, zijn allemaal zaken die soms heel gevoelig liggen en veel reacties op roepen. Dat merkte ook Ter Haar. “Eten is natuurlijk heel persoonlijk. En dit soort onderzoek wordt snel gezien als aanval op onze voeding of voedingspatronen. En dan gecombineerd met het gesprek over klimaatverandering. Dat ligt heel gevoelig.”

“Ik snap wel waarom mensen soms heel heftig hier op reageren. Ik hoop door mijn onderzoek en door daar over te publiceren zodat iedereen kan meekijken, dat we er samen uitkomen. Er is hoop voor de toekomst. En ik denk dat als mensen er zo op reageren, dat het betekent dat ze erover nadenken. En dat zie ik als heel positief.”

Kennismakers Gideon Roggeveen en Gerry van Bakel in gesprek met Sterre ter Haar over de invloed van CO2 op voedselkwaliteit.

 

Kennismakers is een radioprogramma van Sleutelstad over wetenschap, onderzoek, onderwijs en innovatie. Elke dinsdagavond om 19.00 uur. Een programma voor nieuwsgierige mensen.

 

 

 

 

Leiden Onderwijs Wetenschap Kennismakers