Tegenstanders referendum vrezen kandidatentekort

Leiden is op zoek naar een nieuwe burgemeester en heel Nederland weet dat inmiddels. Volgens voorstanders van het burgemeestersreferendum is de kans daarom groot dat er veel mensen zullen solliciteren naar het hoogste Leidse ambt. De tegenstanders van het referendum gaan uit van het tegenovergestelde effect, om dezelfde reden, dat wel. Leiden stond al niet zo goed bekend bij bestuurlijk Nederland en met de mislukte eerste burgemeestersprocedure, waarbij de enige kandidaat (Harry Groen) door de media, oud-politici en prominente Leidenaren keihard werd neergesabeld, is er al helemaal geen hond meer die wil solliciteren.

Olav Welling, leider van de D66-fractie, realiseert zich dat de indruk kan ontstaan dat Leiden niets heeft geleerd van de eerste mislukte procedure. Immers, er wordt nu een nieuwe procedure gestart met exact dezelfde voorwaarden. De kandidaten moeten aan hetzelfde profiel voldoen als bij de eerste poging, de vertrouwenscommissie bestaat uit dezelfde mensen en er komt weer een burgemeestersreferendum. Toch denkt D66 dat het dit keer wel lukt. “We zoeken een schaap met vijf poten, alle poten moeten voldoende ontwikkeld zijn,” zo onderstreept Welling het belang dat zijn partij hecht aan het strenge profiel. 

“Leiden wordt gezien als een stad die lastig te besturen is. Dat leidt er toe dat er niet veel mensen het burgemeestersambt in Leiden ambiëren. Dat blijkt uit het aantal sollicitanten in de eerste ronde, maar dat blijkt vooral uit de redenen die mensen aandragen om niet naar Leiden te solliciteren,” aldus Welling die daarom de potentiële burgemeesterskandidaten oproept om toch vooral eens met waarnemend burgemeester Lemstra te gaan praten. Deze prijst Leiden regelmatig de hemel in, ook op bestuurlijk niveau: “En hij kan het weten”. Dat D66 voor een burgemeestersreferendum stemt, komt niet als een verrassing. Welling: ”D66 blijft voor een direct gekozen burgemeester, daarom moet er nu in elk geval een referendum komen”. Welling eist dat er dit keer echt twee kandidaten worden geselecteerd: “Als er één ding is gebleken is het wel dat mensen willen meebeslissen.”

VVD-fractievoorzitter Leendert de Lange verafschuwt het idee van een burgemeestersreferendum. Zijn fractie is nog feller tegen deze ’beauty contest’ dan ze al waren. Een referendum schrikt veel goede kandidaten af en dat is nou net wat Leiden nu al helemaal niet kan hebben. De Lange komt, in tegenstelling tot raadsleden die voor een referendum zijn, ook helemaal geen mensen tegen die een referendum wél zien zitten. “Jullie gaan toch niet weer een referendum houden?”, is wel een veelgehoorde opmerking voor de liberale voorman. Het kabinet is ook tegen het referendum, het hoort volgens de Lange dan ook maar op één plek thuis: “In de archiefkast met mislukte bestuurlijke experimenten en ik wil graag de hangmap erbij leveren”.

Ook het CDA is mordicus tegen een burgemeestersreferendum. “De positie van de verliezer in zo’n referendum staat op het spel. Zo iemand blijft zijn hele verdere carriëre bekend staan als degene die in Leiden het referendum heeft verloren,” aldus CDA-fractievoorzitter Wim Bleijie. “Ook komt de verliezer in een onmogelijk parket in zijn/haar huidige werkkring. Daar is dan immers bekend dat hij/zij weg wil”. Om die reden staan mensen volgens zijn fractie bepaald niet in de rij om te solliciteren als er een referendum wordt gehouden. Om in ieder geval de beste kandidaat te vinden voor het Leidse burgemeesterschap, willen ook de Christendemocraten niet aan de profielschets tornen. “We moeten de lat op niveau laten en niet omwille van een referendum het profiel aanpassen. Een referendum is een middel, geen doel”.

GroenLinks pleit naast een referendum vooral voor meer openheid in de procedure. “De vertrouwenscommissie moet de raad meer informatie geven dan bij de eerste keer. Raadsleden kunnen dan ook beter aan de stad uitleggen wat er gebeurt,” aldus raadslid Gerard van Hees. Ook hij wil dat er niet aan het profiel wordt gerommeld. “De lat moet niet lager en als we daardoor weer met maar één kandidaat kunnen komen, moet de vertrouwenscommissie de opdracht teruggeven.” In zo’n geval zou de gemeenteraad dan alsnog kunnen besluiten om af te zien van een referendum of om de profielschets bij te stellen. Tenslotte vindt GroenLinks het belangrijk dat als er kandidaten uit de eerste ronde nu opnieuw solliciteren, deze dan ook een eerlijke kans krijgen. Zowel Jef Burger als Harry Groen hebben eerder al laten weten dat ze opnieuw willen solliciteren.

De PvdA heeft vooral veel geleerd van de vorige procedure, aldus fractievoorzitter Conny Broeyer. ”Niet de afwijzing van de minister is het belangrijkste geweest bij de eerste ronde, maar het feit dat we met een enkelvoudige voordracht kwamen”. Die fout wordt dus ook door haar partij geen tweede keer gemaakt. De enige reden waarom er een enkelvoudige voordracht, en dus geen referendum, zou kunnen komen, is als één van de twee overgebleven kandidaten zich op het laatste moment terugtrekt. Broeyer: “Eén kandidaat is geen kandidaat”.

De ChristenUnie, net als CDA en VVD tegen het referendum, vindt het onbestaanbaar dat een meerderheid van de Leidse politiek er voor kiest om een deel van de mogelijk geïnteresseerde kandidaten bij voorbaat links te laten liggen. Fractievoorzitter van As: “U heeft doelbewust een deel van de burgemeestersvijver afgesloten en vist alleen in de referendumvijver. U geeft er dus de voorkeur aan om intensiever te vissen in een deel van de vijver in plaats van de hele vijver te benutten.” Van As vindt dat ‘buitengewoon teleurstellend’: “Ik hoop en bidt voor voldoende kandidaten.”

Leefbaar Leiden, de SP en LWG/De Groenen zijn wel voor het referendum.

Leiden