Vergeten we niemand?

Inspraak, actiegroep, pressiegroep, burgerraadpleging, lobby: er bestaat een hele geschiedenis en arsenaal aan pogingen om burgers of ‘politiek’ op specifieke onderwerpen dichter bij elkaar te brengen, of minstens te beïnvloeden. Het is een klassieke uitdaging. Nadat politici zijn gekozen als representanten van de kiezers wordt daarna, in omgekeerde richting, gezocht naar een betere relatie met de burgers. Hóe dat te doen, is nooit opgelost. Keuzes maken, door wie dan ook, betekent per definitie uitsluiting. En dus leeft er altijd onvrede.

Vragen
De Leidse gemeenteraad heeft geconstateerd dat de maatschappij snel veranderd, dat zich voor de burger nieuwe mogelijkheden aandienen om zich, vooral sneller en breder, te organiseren. Aan het palet van instrumenten is nu een nieuwe kleur toegevoegd: het burgerinitiatief. Welke kansen biedt ons dat? Hoe moeten we daarmee omgaan? Welke risico’s lopen we? Dergelijke vragen zijn aanleiding geweest om een conferentie Burgerinitiatieven te beleggen.

Breder onderzoek
In het stadhuis verzamelden zich zo’n honderd personen, deels raadsleden en ambtenaren, deels burgerlijk initiatiefnemers. De eerste groep werd, zo legde organisator Prodemos uit, geacht “te luisteren” naar de ervaringen en adviezen van de tweede groep: “Het is niet de bedoeling conclusies te trekken. Het is de bedoeling gedachten mee te geven aan de raad, die er daarna iets mee moet gaan doen.” De conferentie maakt deel uit van een bredere aanpak op basis waarvan Prodemos zal rapporteren; daarin ook onderzoek en interviews met sleutelpersonen.

Geen conclusie
Er víel ook geen conclusie te trekken. Daarvoor kwamen er teveel verschillende onderwerpen voorbij. Daarvoor waren de gebruikte voorbeelden te verschillend. Toch zijn er wat terugkerende aandachtspunten. “Ik ervaar dat toch een beetje als een muur als ik 12 A4tjes met regels krijg” tekent het gevoel van botsende werelden. Burgers die iets willen worden geconfronteerd met een stug systeem dat complexe, en soms onredelijke, eisen stelt. Je moet de weg weten, mensen kennen en de taal spreken. Zo niet, zo bleek, dan loop je vast. Lukt het wel, dan heb je nog steeds een lange adem nodig “we hebben wel zes, zeven bijeenkomsten nodig gehad om alleen het technisch deel akkoord te krijgen. Het moet allemaal over veel schijven en er moet met heel veel rekening worden gehouden”.

Wijkregisseur
De wijkregisseur wordt gezien als een mogelijke oplossing: iemand die zowel de weg weet, als de taal spreekt van beide partijen. Prikkelend is de ‘omkeer-gedachte’: “ik zou een stap verder willen gaan. raadsleden en ambtenaren zouden meer moeten participeren in burgerinitiatieven”. Of de optie zoals die in Leiden ook bestaat en waarin een nieuwe, intermediaire vertaallaag wordt gecreëerd: “op basis van afspraken met de gemeente zijn wij ‘de postbus’ voor het Singelpark. Ideeën en wensen komen bij ons binnen”.

Elite
Het is ook de waarschuwing die klonk. “Iedereen hier zou kwalificeren als gemeenteraadslid”, “zoals we hier zitten, zijn we behoorlijk elitair: wij weten de weg. Maar er zijn ook veel mensen die niet eens begínnen” zijn opgetekende opmerkingen die een gevoelig onderwerp benoemen. Wat doe je met (ideeën van) mensen die níet politiek/ambtelijk vaardig zijn? Kun je dan volstaan met ‘iedereen heeft dezelfde kans. Als je die niet grijpt, is dat jouw keuze’?

Verschuiving
Mirjam Oude Vrielink (Universiteit Twente) doet al jaren onderzoek naar burgerinitiatieven. Schematisch, zo hield zij de raad voor, verschuiven we meer naar een participerende democratie en naar meer regie bij de burger. Zijn de grote Leidse projecten als Stadslab en Singelpark nog co-producties tussen overheid en organisatie, de komende generatie zal de overheid in een meer volgende rol plaatsen. Haar verhaal was, op verzoek, vooral gericht op de gevolgen voor raad en ambtelijk apparaat, maar de vragen uit de zaal gaven overduidelijk weer dat er behoefte bestaat aan het perspectief van de initiatiefnemer.

Cynisme
Oude Vrielink waarschuwde voor (te veel) cynisme: “Je moet initiatieven niet te snel afbranden. Geef ze een kans. Kijk wat je kunt leren”. Wat in haar verhaal een belangrijke rol speelt, is de vraag naar draagvlak. Als je iets wilt; hoe ligt dat dan bij de mensen, de wijk die het diréct aangaat? Een mooi voorbeeld hoe dat kan worden aangepakt, zo hield zij de zaal voor, is Het Kan Wél!.
Karakteriserend? Uit de zaal kwam de suggestie 100 Leidenaars uit te nodigen.

Leiden Nieuws Politiek Reportage