Spinozapremies voor natuurkundige Michel Orrit en psycholoog Eveline Crone

Van de vier NWO-Spinozapremies gaan er dit jaar maar liefst twee naar Leidse onderzoekers. Dat heeft NWO bekend gemaakt. De hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland bedraagt maar liefst 2,5 miljoen euro. NWO kent de Spinozapremies jaarlijks toe aan maximaal vier in Nederland werkzame onderzoekers die wereldwijd tot de besten van hun vakgebied behoren.

De wetenschappers worden voor de prijs voorgedragen door het bestuur van de betreffende kennisinstelling, in het geval van de Universiteit Leiden door rector magnificus Carel Stolker. Naar aanleiding van de voordracht kiest een internationale en interdisciplinaire commissie een shortlist van maximaal acht kandidaten. De commissieleden spreken per kandidaat met diverse buitenlandse deskundigen. Mede op basis van die gesprekken selecteert de commissie vier wetenschappers voor de Spinozapremie. Voor de toekenning is de internationaal erkende wetenschappelijke kwaliteit het zwaarste criterium.

De Spinozapremie is een eerbetoon en bovenal een stimulans voor verder onderzoek. De Leidse winnaars reageerden zeer verheugd. In een interview ontvouwen Orrit en Crone hun plannen voor de toekomst. De twee andere laureaten werken bij de Universiteit Utrecht: chemicus Albert Heck en biofysicus Alexander van Oudenaarden. NWO maakte het nieuws bekend op het wetenschapsevenement Bessensap in Amsterdam. De winnaars ontvangen de prijs op 12 september in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De Spinozapremie bestaat sinds 1995 en de Universiteit Leiden voert de ranglijst ruimschoots aan met 21 laureaten.

Michel Orrit en Eveline Crone ontvangen Spinozapremies. (Foto’s: |Ivar Pelt).

Pionier in de spectroscopie
De van oorsprong Franse natuurkundige Michel Orrit is een pionier op het gebied van spectroscopie. Mede door zijn werk is het nu mogelijk om losse moleculen te bestuderen. Dat is bijvoorbeeld van belang voor forensische analyses of bij het vaststellen of iemand drager is van een bepaalde ziekte. Dankzij de Spinozapremie kan Orrit de komende jaren vernieuwend onderzoek blijven doen, hij gaat zich richten op de rol van nano-antennes. Die versterken het signaal van een molecuul, waardoor ze nog gemakkelijk zijn waar te nemen. Volgens wetenschapsfinancier NWO is Orrit nog altijd een innovatieve voorloper in zijn werkveld, en hij combineert dat met de bescheiden rol van docent en persoonlijk begeleider. Dat maakt hem volgens NWO een ‘onzichtbare reus’ in de wereld van de spectroscopie.

Nieuwe inzichten puberbrein
Eveline Crone, hoogleraar Neurocognitieve ontwikkelingspsychologie, maakte naam met haar onderzoek naar het brein en het gedrag van pubers. Als een van de eerste psychologen onderzocht ze hoe meerdere processen in de hersenen zich ten opzichte van elkaar ontwikkelen. Ze ontdekte dat hersendelen die iets als een beloning of plezier ervaren heel gevoelig zijn tijdens de puberteit, terwijl het gedeelte dat betrokken is bij impulsbeheersing zich nog volop ontwikkelt. Volgens NWO heeft Crone bijgedragen aan de ‘herwaardering’ van de puberteit. Samen met haar team volgde ze vijf jaar lang de hersenontwikkeling van bijna 300 jongeren. Het onderzoek toont aan dat het puberbrein zeer ontvankelijk is voor het aanleren van sociaal gewenst gedrag. Met de Spinozapremie wil Crone onder andere onderzoek doen naar de impact van social media en de manier waarop jongeren belangrijke keuzes maken die gevolgen hebben voor hun verdere leven.

Leiden Wetenschap