Deel dit bericht!  

Jeugdzorg zoekt vorm: Rekenkamercommissie presenteert onderzoek

Met de decentralisatie van, onder meer, de jeugdzorg heeft de gemeentelijke overheid daarvoor ook de verantwoordelijkheid gekregen. De Rekenkamercommissie Leiden&Leiderdorp heeft over de stand van zaken met betrekking tot de jeugdzorg een rapport uitgebracht: Toegang tot jeugdzorg.

Chris de Waard in gesprek met Beatrice Snel van de Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp over het onderzoek naar toegankelijkheid van de jeugdzorg.

Halfvol
Of een glas halfvol of halfleeg wordt genoemd, hangt vaak samen met de beweging. Halfleeg is het glas dat eerder vol was. Halfvol een glas dat leeg was en wordt gevuld. Het oordeel over de jeugdzorg heeft die karakteristieken ook. Waar de één een aantal gebreken zal zien, kan een ander vaststellen dat er vooruitgang is geboekt.

Gebrek
Wat opvalt aan het beeld dat de Rekenkamercommissie schetst is het nog steeds zoeken en werken aan een goede werkvorm. Zo wordt geconstateerd dat er “een gebrek aan passend aanbod” is. Dat betekent zoveel als dat er op de momenten dat dat nodig is niet altijd een oplossing voorhanden is. De Rekenkamercommissie draagt daarvoor wat mogelijke verklaringen aan. Zo zijn wachtlijsten een teken van overvraging (en dus een hinderpaal bij de toegang tot oplossingen).

Grenzen
Maar evenzeer blijkt het werkveld nog steeds versnipperd. Alle partijen erkennen het principe van één regisserende partij per gezin/probleem/jongere. Tegelijk wordt vastgesteld dat die aanpak óók leidt tot een gebrek aan overzicht. Immers, nergens is een centrale, alles overziende regisseur. Overigens is een wrange vaststelling – ook op andere beleidsterreinen al eerder gedaan – dat (beleids)grenzen abrupt en ineffectief kunnen zijn: de ‘jongere’ die op z’n achttiende ‘volwassene’ wordt, kan worden geconfronteerd met niet-gecontinueerde zorg.

Huisarts
Als het gaat om toegang tot jeugdzorg, stelt de Rekenkamercommissie vast dat met name de huisarts daarin een centrale speler is. Logischerwijs stelt de commissie dan ook voor “expliciet de samenwerking en afstemming met huisartsen en de rest van het veld, te intensiveren en hier budget beschikbaar voor te stellen”. De vraag is of de noodsignalen die huisartsen het afgelopen jaar afgaven daarin voldoende zijn meegewogen, als de Rekenkamercommissie ook vaststelt dat “door werkdruk of anderszins, contacten tussen JGT’s (Jeugd- en Gezinsteams, red.) en de huisartsen niet altijd eenvoudig te organiseren zijn”.

Wettelijke verwijzers only
Ze worden genoemd. Maar in ‘het plaatje’ komen ze eigenlijk niet voor; al die organisaties die al – en meer – van nature contact hebben met jongeren, met name welzijn en sport. En dat terwijl toegang wordt omschreven als “via alle organisaties en professionals die actief zijn vanaf het moment dat de hulpvraag voor het eerst wordt gesignaleerd of gesteld tot het moment dat de jongere/ouder(s) passende hulp ontvangt”. Het rapport lijkt (vroeg)signalering beperkt uit te werken.

Nieuwkomer
Leiden heeft gekozen voor de instelling van een Jeugd- en Gezinsteam als centrale speler. In absolute aantallen wordt die rol redelijk ingevuld. De JGT’s zijn, na de huisartsen, de tweede grote verwijzer. Maar er is ook een belangrijke maar vastgesteld door de Rekenkamercommissie. De JGT’s moeten hun positie nog invullen. Men “worstelt met een dubbele pet” en wordt een aantal keren geconfronteerd met de term “handelingsverlegenheid”. Hoe dergelijke (werk)inhoudelijke zaken op te lossen, maakt het rapport niet duidelijk.

Sturingsinstrumenten
De gemeenteraad krijgt tips hoe een en ander bij te sturen. Uiteraard overleg, afstemming en samenwerking – “netwerksamenwerking” heet het hier – maar niet dwingend. De raad zou scherpere kaders – “proceskaders” – moeten stellen, maar de invulling en uitwerking daarvan moeten overlaten aan “het veld: laat professionals met elkaar afspraken maken”. Ook uiteraard: financiën “zorg voor goede prognoses en structurele dekking van de begroting”.

Lerende cyclus
De mogelijk tekenendste aanbeveling doet de Rekenkamercommissie als ze ingaat op de informatievoorziening naar de Raad. Die is groot, en blijft groot maar kan wel anders worden geordend. Want om een goed beeld en goede greep te houden zal de gemeenteraad zowel “informatie voor de besluitvorming (financiën/doelen/proces)” moeten hebben als een “informatief spoor”. Elders noemt men iets dergelijks “een lerende cyclus”, een karakteristiek van een zich nog steeds ontwikkelend systeem. Dát lijkt de stand van zaken van de jeugdzorg in Leiden en Leiderdorp te zijn.

Het rapport over Leiderdorp, dat in grote lijnen dezelfde strekking heeft, vindt u hier.