Deel dit bericht!  

Code Oranje's goede bedoelingen bij Partij Sleutelstad

Goede bedoelingen alleen zijn niet voldoende. Zo zou de samenvatting kunnen luiden van een inleiding en discussie over lokale democratie. Maandagavond – de avond dat Duitsland voetballend toch nog over Nederland struikelt – kwam de Leidse partij Partij Sleutelstad (PS) samen voor een Politiek Café in De Vergulde Kruik. Niet in grote getale – een man/vrouw of vijftien, waarvan het gros betrokken bij de partij – maar wel vol van goede bedoelingen om de burger meer stem te geven in het democratisch proces. En ook een spreker: René Bekker van de net opgerichte beweging Code Oranje; óók met dat oogmerk in het leven geroepen.

Start
Partij Sleutelstad “moet nog veel leren (…) (en) ziet veel op zich afkomen” en deelt die zoekende koers met Code Oranje. Deels heeft dat te maken met het politieke handwerk, deels met hun standpunten. Wat opvalt, is dat beide liefst ingrijpende wijzigingen zouden willen aanbrengen in ‘het systeem’, maar tegelijkertijd ook binnen dat systeem moeten (willen?) opereren. Dat heeft een spagaat tot gevolg. Maar, zoals Bekker zei, “we moeten érgens beginnen”.

G1000
Code Oranje lijkt op het eerste gezicht raakvlakken te hebben met de G1000-ideeën van Van Reybrouck. Zeker de intentie lijkt gelijk. Maar waar Van Reybrouck een wettelijk verankerd nieuw systeem voorstelt lijkt Code Oranje zich te beperken tot “een toolbox” waarmee burgerparticipatie kan worden vergroot, want “de overheid is er voor de inwoner, en niet andersom”. Code Oranje acht iedereen “in de 21ste eeuw een mondige, goed geïnformeerde burger”. Daaruit volgt voor hen dat met die burger “een volwassen dialoog kan worden aangegaan” en dat daar leven ideeën en voorkeuren serieus kans van slagen moeten hebben.

Voorzichtig
De aanwezige PSers bleken het nodige voorbehoud te maken. Vooral ten aanzien van de positie die Code Oranje inneemt. Alleen instrumenten, maar “geen dogma, geen standpunten vooraf” leidt wel tot onduidelijkheid over wat de uiteindelijke stem dan zal zijn. Wie bepaalt die? En hoe voorkom je dat de gebruikelijke personen, die de weg al goed kennen, deze discussies, meningen en standpunten gaan domineren? En als Code Oranje in het belang van lokale partijen willen opereren, klinkt dat aantrekkelijk, maar roept ook de vraag op hoe fouten van een ‘overkoepelend’ Code Oranje zullen afstralen op die lokale partijen.

Onduidelijk
Het gedeelde geloof in de noodzaak van meer zeggenschap voor inwoners leek geen stevige basis voor onvoorwaardelijk vertrouwen. Het standpunt “veranderen van binnenuit” komt ook wat ambigu, wat tweeslachtig over. Een beweging zijn, OK; maar omwille van formele vereisten ook een bestuur hebben “dat bij ons tandeloos en machteloos is gemaakt” bleek niet direct bij te dragen aan helderheid. Wie scherp luisterde, hoorde ook geregeld onzekere antwoorden, onduidelijkheid (nog) en casuïstiek.

Grondwetswijziging
In een heel kort gesprek Bekker in de pauze kwam dat aan de orde: het denken over “beschikbaar stellen van methoden en technieken” als iets neutraals, en vooral de vraag of Code Oranje het belang van van lokale partijen en van de invloed van individuele inwoners niet beter kan ondersteunen door wijzigingen in de (grond)wet na te streven. Dát zou vrijblijvendheid uitbannen; zowel aan de kant van bestuurders, als aan de kant van inwoners. “Het zou best kunnen dat die stap(pen) een logisch gevolg zijn van wat we doen”, aldus Bekker.

Teveel
Zo’n principiële wijziging zou ook in het voordeel van Partij Sleutelstad uitpakken. Want in hún zoektocht naar meer en andere instrumenten om inwoners meer te betrekken bij het bestuur van hún stad, leken juridische belemmeringen een belangrijke factor. Overigens is ook de mêlee, de veelheid aan termen niet echt bevorderend voor de helderheid. Verschillende (teveel) instrumenten met verschillende vereisten, en soms met verwante namen – ‘burger…’ is populair – vergroten vooral de keuzestress. Dat er dus een “burgerparticipatieloket” aan lijkt te komen, is niet verwonderlijk.

Digitaal
Maar ook de inzet van digitale instrumenten heeft effect, omdat met dat digitale ook meteen en (nog) onvermijdelijk een nieuwe storende factor wordt binnen gehaald: transparantie ten laste van privacy. Het bleken feitelijk twee ontwikkelingen – meer invloed, en digitalisering – die, gemengd, een lastig probleem vormen. Of digitalisering – hoe 21ste eeuws ook – een oplossing dichterbij brengt, zal moeten blijken. Mogelijk ligt die toch veel meer in het inhoudelijk mogelijk maken; bijvoorbeeld door middel van het idee van Partij Sleutelstad een “volksinitiatief” mogelijk te maken, of een “burgerpeiling”, óók te gebruiken door de gemeenteraad!