MOST WANTED: Expo over populariteit gangsters bij Volkenkunde

Al sinds mensenheugenis bestaan wereldwijd criminele groepen. Een bijzonder feit is daarbij dat sommige criminelen enorm populair zijn en soms zelfs vereerd worden. Ze vormen een gewild onderwerp in boeken en in films, games en muziek. Wat is hun aantrekkingskracht en op welke manieren duiken ze op in de populaire cultuur? Aan de hand van een vijftigtal bijzondere voorwerpen, kleding, verhalen, virtual reality en interviews wil Museum Volkenkunde vanaf vrijdag 26 april proberen een antwoord te geven op die vragen in de tentoonstelling MOST WANTED.

Overal ter wereld bestaan misdadigers die tegelijk een heldenstatus hebben. Dat komt omdat ze in de ogen van sommigen ook goede daden verrichten. Er zijn bandieten die bekend zijn vanwege het stelen van de rijken en uitdelen aan de armen en het bieden van bescherming. De bekendste is Robin Hood, de ‘nobele bandiet’ uit middeleeuws Engeland. Of hij echt bestaan heeft, valt niet te bewijzen maar de talrijke verhalen over zijn heldendaden zijn wereldberoemd.

In de expositie MOST WANTED wordt stilgestaan bij deze vorm van ‘sociaal banditisme’. Vergelijkbaar zijn de 108 bandieten uit het ‘verhaal van de wateroever’, Suikoden in het Japans. Ook zij beroofden rijke machthebbers en handelaren, vochten tegen een corrupte staat en kwamen op voor de arme bevolking. De fascinatie voor deze heldhaftige bandieten komt terug in hedendaagse manga en kleding en ook in historische prenten. In de expositie is ook een uniek schetsontwerp van Utagawa Kuniyoshi (1797-1861) voor zijn Suikoden-serie te zien.

Een andere categorie vormen de helden die na hun dood als een soort godheden bescherming bieden. Een voorbeeld is Jesús Malverde, een Mexicaanse drugsbaron die na zijn dood in het begin van de 20e eeuw de status van volksheilige kreeg. Hij wordt vooral vereerd door mensen uit de drugshandel en daarom ook wel als narcoheilige (narcosanto) aangeduid. Ook migranten die oversteken, roepen hem aan. In deze categorie passen ook Santa Muerte, de heilige dood, en baron Kriminel, die aan het Haïtiaanse vodou gelinkt is. Onder andere bidprenten, sieraden en t-shirts zijn opgenomen in de tentoonstelling.

Hedendaagse criminelen als Pablo Escobar, op wie de wereldwijd succesvolle Netflixserie Narcos is gebaseerd, en de Italiaanse Don Corleone komen ook aan bod. De fascinatie voor Escobar vertaalt zich naar onder andere bordspellen, videoclips en bedrukte shirts.

Een bijzonder onderdeel vormt de ‘virtual reality experience’ die studenten van de het minor programma ‘Virtual and Augmented Reality Experience’ van de Hogeschool van Amsterdam hebben gemaakt. Zet de bril op en volg de muziek van de Braziliaanse rapper MC Babalu naar een fictief baile funk feest waar lokale gangs bezongen worden als helden.

De tentoonstelling loopt van 26 april 2019 tot en met 1 maart 2020. Het museum werkte voor deze expositie samen met de Universiteit van Utrecht, de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool Amsterdam.

Cultuur Leiden