EU wijst 18 miljoen euro toe aan onderzoek naar nieuwe antibiotica

Een internationaal consortium van onderzoeksgroepen gaat nieuwe antibiotica ontwikkelen tegen de tuberculosebacterie en twee andere dodelijke bacteriën. De Europese Unie wees de projecten RespiriTB en RespiriNTM in totaal 18 miljoen euro toe. Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en de Universiteit Leiden nemen deel aan het onderzoek, dat zes jaar zal duren.

De negen onderzoeksteams van het RespiriTB/RespiriNTM-consortium gaan samen op zoek naar nieuwe wapens in de strijd tegen de dodelijke bacterie M. tuberculosis en de gerelateerde soorten M. avium en M. abscessus. Wereldwijd eisen die jaarlijks samen meer dan anderhalf miljoen slachtoffers.

Verschillende expertises
Meindert Lamers is associate professor bij de afdeling Cel en Chemische Biologie van het LUMC. Hij coördineert het consortium. “Er zijn veel onderzoeksteams bij betrokken omdat de fases van dit grote onderzoek om verschillende expertises vragen”, legt eiwitstructuurbioloog Lamers uit. “Eerst identificeren we een geschikt eiwit dat van levensbelang is voor de bacterie, waar we vervolgens bestaande middelen op testen. Daaruit volgt een zogeheten inhibitor, een stof die de bacterie doodt door het eiwit te remmen. Ten slotte zal deze inhibitor na chemische optimalisatie tijdens klinisch onderzoek bij mensen worden getest.” De onderzoekers zullen ook kijken of een nieuw ontwikkeld product een synergetische werking heeft met bedaquiline, een medicijn tegen medicijnresistente tuberculose dat onderzoekspartner Janssen Pharmaceutica eerder ontwikkelde.

Onderzoek hard nodig
Lamers is blij dat farmaceutische en academische instellingen de handen ineenslaan in het RespiriTB/RespiriNTM-consortium. “Dit onderzoek is hard nodig. De behandeling van tuberculose is moeilijk en langdurig en wordt meer en meer belemmerd door antibioticaresistentie. De twee andere bacteriën eisen minder slachtoffers, maar hier zijn maar zeer weinig medicijnen voor. Ons doel is daarom om effectievere antibiotica te ontwikkelen die ook een kortere behandeling vereisen. Hiervoor maken wij gebruik van meerdere zwakheden van deze drie bacteriën en bewandelen we tijdens het onderzoek verschillende paden om de kans op succes groter te maken.”

Onderzoekers en organisaties
Bij het LUMC zijn prof. dr. Tom Ottenhoff en assistant professor Mariëlle Haks, beiden van de afdeling Infectieziekten, bij het onderzoek betrokken. Vanuit de Universiteit Leiden is prof. dr. Herman Spaink van de faculteit Biologie aangesloten. De andere meewerkende academische instellingen zijn de Sorbonne University, Universiteit van Antwerpen, Universiteit van Wenen en de Universiteit van Kopenhagen. Overige partners zijn Mitologics, FFUND en Janssen Pharmaceutica, dat de aanzet gaf tot het consortium en het mede-financiert.

Leiden Wetenschap