Deel dit bericht!  

Roken bij het LUMC: alleen buiten de blauwe lijnen

Sinds enige tijd mag er ook búiten het LUMC niet meer worden gerookt. Het (grond)gebied van het ziekenhuis is rookvrij. De contouren van dat rookvrije gebied worden aangegeven met borden, stoeptegels met tekst, en met een blauwe lijn. Op een Hollandse zomerdag – niet warm noch koud, droog, zonnig met bewolking – zijn er voor het ziekenhuis inderdaad bijna geen rokers te zien in het half uur dat we er zaten te wachten.

Individueel
Desondanks is het de vraag of de rookvrije zone een echte overwinning is in de strijd tegen het roken. Dát roken ongezond en gevaarlijk is, zal niemand betwijfelen. Evenmin dat het stóppen met roken gelijk staat aan het stoppen met enig andere verslaving: dat is héél zwaar en moeilijk. Roken en alcohol, maar ook suiker en vet, kunnen allemaal leiden tot gewenning en verslaving, met dodelijke gevolgen. Het is juist daarom de vraag of en hoe de individuele gebruiker moet worden aangesproken op zijn dwangmatig gedrag.

Demarcatielijn
Wie langs de blauwe demarcatielijn fietst, doet toch wat ontdekkingen. De rokers zijn er wel degelijk nog steeds; minder dan ooit, maar dat past ook in een landelijke trend. Vanuit de hoofdingang richting station zien we er twee, waarvan er één niet eens iets met het LUMC van doen heeft “ik had een afspraak en stond op de verkeerde plek. Ik moet bij het station staan. Maar ik zag het zojuist, ja, dat je hier niet mag roken”. De lopende roker zouden we ‘m kunnen noemen. Mensen die onderweg naar hun bestemming, roken. Onderweg naar het station – waar ook niet mag worden gerookt – of, zoals één van de twee monteurs die de parkeergarage uit komen, nog even snel tussen het werk door.

Enclaves
De blauwe lijn levert, net als een echte grens, ook bijzondere situaties op. Zo blijkt de oversteekplaats van het LUMC naar de parkeergarage ‘blauw’ en het omliggende gebied grotendeels ‘neutraal’. Overigens doet zich zoiets ook voor vóór het ziekenhuis waar het fietspad blauw is om ongeveer ter hoogte van de parkeergarage weer neutraal te worden. Bij de garage staat Joline(21) te roken. Bewust daar gaan staan “want voor het gebouw mag het niet meer en de rookplekken waar ik naartoe ging, zijn weg”. Ze wekt niet de indruk veel hinder te ondervinden van het nieuwe beleid.

Werknemers
Anders is het elders. Vlak bij De Stal is een lange stenen bank te vinden waar ook een kleine, blikken afvalemmer staat. Het blijkt een rookplek te zijn voor mensen die in de omliggende gebouwen wérken; niet per sé allemaal LUMC. In eerste instantie treffen we er Adri(63) die er zit te roken “ik hield altijd al rekening met anderen: niet bij patiënten of andere mensen in de buurt roken en ook niet bij in- of uitgangen”. Zij maakt zich wel druk om het gedrag van mede-rokers “die niet opruimen. Mij is geleerd: wat je heen mee neemt kun je ook weer terug mee nemen”. Als zij weg loopt, komen er drie nieuwe rokers aan: één sigaartjesroker en twee sigaretten-. Langer dan vijf minuten zitten ze er niet. Opvallend: aan deze kant van het gebied ontbreekt de blauwe lijn.

Emotie
Ook op het ziekenhuisterrein wordt gerookt. Bij de rouwkamers zit iemand, die we niet aanspreken, te roken. En in een eigenlijk zeer onaantrekkelijk hoekje aan een binnenstraatje naast schuifdeuren zitten vier mensen te roken “O, nee, daar hebben we echt nu geen zin in. Ik dacht dat je iets kortst wilde vragen. We zijn nu niet in de stemming”. Dat vergeet je gemakkelijk: een ziekenhuis is een plek waar gezondheid en gezond leven belangrijk zijn, maar waar ook emoties en slecht nieuws aan de orde van de dag zijn. Het ziekenhuis kan daarom “om redenen van humanitaire aard” een uitzondering maken voor bepaalde patiënten.

Onzichtbaar
‘Op weg naar een rookvrije generatie’ is een nobel streven; alhoewel een ziekenhuis ook best, ambitieuzer, naar een ‘gezonde generatie’ mag streven. De mensen die we spraken, leken niet erg in hun maag te zitten met de nieuwe maatregelen. Maar of ze hun gedrag aanpasten?! Uiteindelijk bleken ze slechts één of twee stappen voorbij de blauwe lijn te zetten om door te kunnen roken. In dat opzicht duwt het LUMC de roker alleen maar steeds verder uit het eigen blikveld, zonder hem of haar van het roken af te helpen.