Deel dit bericht!  

Erfgoed Leiden mag op zwart gezette foto’s weer online publiceren

Een vonnis van het Haags Gerechtshof biedt Erfgoed Leiden en Omstreken en andere archieven meer ruimte om anoniem gepubliceerde foto’s online te plaatsen zonder een hoge rekening te betalen. Er hoeft nu nog maar ongeveer 4 euro per foto betaald te worden, in plaats van een commercieel bedrag dat vaak boven de 100 euro per foto uitkomt.

“Als deze uitspraak voor ons verkeerd was gegaan, zouden we een groot deel van onze taak niet uit kunnen voeren”, zegt Ariela Netiv, directeur van Erfgoed Leiden en Omstreken in een eerste reactie. “Wij zijn blij met deze uitspraak. We kunnen nu weer veel foto’s online gaan plaatsen. Mensen zijn natuurlijk altijd welkom in onze studiezaal, maar onze beeldbank wordt wereldwijd geraadpleegd.”

Verslaggeefster Gerry van Bakel in gesprek met Ariela Netiv, directeur Erfgoed Leiden en Omstreken over uitspraak auteursrecht anoniem gepubliceerde foto’s.

Het begon met een stapeltje prentbriefkaarten van stads- en dorpsgezichten van Leiden, Voorschoten, Noordwijk aan Zee, Katwijk aan Zee en Hillegom die Erfgoed Leiden op hun website had geplaatst. Het archief was ervan uitgegaan dat het om anoniem gepubliceerde foto’s ging. Op foto’s die meer dan 70 jaar geleden zonder naam zijn gepubliceerd, zit geen auteursrecht meer, volgens artikel 38 van de Auteurswet. “Wij hebben een collectie van meer dan 200.000 stukken beeldmateriaal, die al bestaat sinds 1850. We doen altijd gedegen onderzoek, indien mogelijk, en dat blijven we doen.”

Fikse claim
Maar over 25 prentbriefkaarten ontstond een conflict, want in 2016 volgde er een claim van een uitgever die verklaarde dat het om beeldmateriaal van fotograaf Jan Roovers ging, waarvan de uitgeverij in 1982 de rechten had verworven. De uitgever eiste 112,50 euro per foto. De kantonrechter stelde de uitgeverij in het gelijk en Erfgoed Leiden kreeg een rekening van ruim twaalfduizend euro, dat was inclusief proceskosten. Directeur Netiv: “Die gevraagde tarieven waren zo hoog, dat wil je echt niet van belastinggeld betalen. Het waren ansichtkaarten uit de jaren vijftig die in onze collectie zaten, maar ook weer niet zo interessant zijn.”

Erfgoed Leiden en Omstreken is zeker bereid te betalen voor foto’s. “En dat doen we ook”, zegt Netiv. “We sluiten overeenkomsten met fotografen om hun werk in ons archief op te nemen en zo voor de eeuwigheid te bewaren. Maar bij oude, anoniem gepubliceerde foto’s lukt het niet altijd de naam te achterhalen. Soms staat er geen naam op, soms een afkorting of een veel voorkomende naam.”

Succesvol beroep
Tegen het vonnis van april 2018 ging Erfgoed Leiden met succes in beroep. Op 19 mei 2020 vernietigde het Gerechtshof Den Haag het eerdere vonnis. Het Hof stelt dat 11 van de 25 afbeeldingen vrij van auteursrecht zijn omdat het gaat om anoniem gepubliceerde foto’s ouder dan 70 jaar. Op de overige 14 afbeeldingen berust wel auteursrecht en daarom moet Erfgoed Leiden 60 euro betalen aan de uitgeverij. Wat neerkomt op iets meer dan 4 euro per foto en dat komt overeen met de vergoeding die auteursrechtenorganisatie Pictoright uitkeert. Deze uitspraak is niet alleen van belang voor Erfgoed Leiden en Omstreken zelf, maar voor allerlei archieven in Nederland die oud beeldmateriaal in hun collectie hebben.

Digitaal is duurzaam
De eerdere negatieve uitspraak van de rechtbank noopte Erfgoed Leiden en Omstreken om veel foto’s op zwart te zetten. Netiv legt uit dat het archief die foto’s nu weer openbaar kan gaan zetten. “We gaan wel heel zorgvuldig kijken, dus het zal nog wel een jaar duren voordat alles weer online te vinden is. We kunnen ons werk heel goed digitaal doen, dat hebben we ook gemerkt toen we vanwege de coronamaatregelen gesloten waren. We spraken mensen via email en chat en deelden beeldmateriaal digitaal. Het is natuurlijk ook duurzamer, want het scheelt een hoop gereis.”

Erfgoed Leiden heeft inmiddels met Pictoright een overeenkomst gesloten. Om de Auteurswet aan te passen aan het digitale tijdperk ligt een wetsvoorstel klaar dat binnenkort in de Tweede Kamer wordt besproken.