Unieke archeologische opgravingen bij herinrichting Hooigracht

Bij graafwerkzaamheden aan de Hooigracht komen allerlei archeologische vondsten aan het licht. Er worden voor het eerst kadefunderingen en bruggenhoofden gevonden van de in circa 1300 gegraven gracht. “We kunnen daardoor reconstrueren hoe de gracht in de Middeleeuwen is opgebouwd”, vertelt stadsarcheoloog Chrystel Brandenburgh.

“We weten meer niét van deze periode, dan we wel weten”, onderstreept Brandenburgh de waarde van de nieuwe opgravingen die tijdens de herinrichting van weg worden gedaan. “De gedempte gracht hoort bij de oudste stadsuitbreiding die Leiden kent. De gracht is sinds de drooglegging in de zeventiende eeuw, nooit meer helemaal uitgegraven.”

Verslaggever Rolf Eijgenraam sprak met stadsarcheoloog Chrystel Brandenburgh over de archeologische vondsten aan de Hooigracht. 

De bouwwerken rondom de gracht worden nu pas ontdekt omdat de bouwvakkers voor het eerst onder de stoepen graven. Dat komt doordat kabels en riolering worden verlegd naar plekken waar sinds de drooglegging van de Hooigracht niet werd gegraven. Brandenburgh: “De vondsten die gedaan worden, worden onderzocht. Zolang ze niet in de weg liggen voor de nieuwe leidingen, worden ze daarna weer netjes toegedekt met aarde, zodat ze onder de grond blijven zitten.”

Dankzij oude stadskaarten was al duidelijk op welke plekken bruggen over de gracht hebben gelegen. Op die kruispunten zet de gemeente archeologen in die meekijken met de bouwvakkers. Ook de stukken langs de Oude en Nieuwe Rijn waar riolering naartoe wordt verlegd, worden onderzocht. Op die plaatsen wordt vooral naar de bodemopbouw gekeken. Op andere plekken kijken archeologen niet mee, maar wanneer wegwerkers op een vondst stuiten, worden de oudheidkundigen alsnog ingeschakeld.

1300
De stadsgrenzen van Leiden begonnen in de tijd voor de Hooigracht bij de Burcht en het gebied rond het stadhuis. De Hooigracht is rond 1300 gegraven en werd toen de nieuwe oostgrens van de stad. In 1346 werd de stad verder uitgebreid tot de Vestestraat en noordwaarts richting de Oude Vest. Dat was een bloeitijd voor de stad wegens de lucratieve textielnijverheid.

In 1681 is de gracht gedempt. “Dat was toen nog niet voor de auto’s, maar waarschijnlijk wegens de stank”, legt Gerard Kramer, vice-voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Leiden, uit. “De grachten waren een open riool met uitwerpselen en afval en ook de textielindustrie zorgde voor veel vervuiling. Onder de gedempte Hooigracht kwam een gemetseld riool.” De Hooigracht begon pas een verkeersader te worden toen na de Tweede Wereldoorlog de auto zijn opmars maakte in Nederland. Kramer: “Daarna is het altijd een beetje een rommelige verbindingsweg geweest, dat wordt nu hopelijk beter.”

Cultuur Leiden