Deel dit bericht!  

Grondleggers muziektheater Veenfabriek geven stokje door aan nieuwe lichting

‘Ouwe lullen moeten weg’ zongen Kees van Kooten en Wim de Bie in de tijd dat ze zelf jonge mannen waren. Door de generaties die na hen kwamen, werd de kreet gretig overgenomen. “Ik heb het zelf ook vaak gezegd”, vertelt Ton van der Meer, die samen met oprichter Paul Koek de Veenfabriek overdraagt aan nieuwe lichting theatermakers. “Plaats maken voor een nieuwe generatie is goed.”

Theatergezelschap de Veenfabriek maakte de afgelopen zestien jaar furore met muziektheater in Leiden en omgeving. Die omgeving mag breed gezien worden. De Veenfabriek speelt door het hele land en ver daarbuiten. “Dat moet ook,” zegt oprichter Paul Koek, “je kunt niet alleen op Leiden gokken, dan kun je niet groeien.” Hij zegt het frappant te vinden dat zijn gezelschap nooit de vaste bespeler van de Leidse stadsschouwburg is geworden. “Leiden weet niet zo goed wat ze met ons aanmoeten. Dit is een lastige stad om theater in te maken.”

Misgegaan
Hoe dat nu verder zal gaan met de Veenfabriek is niet meer aan Koek en Van der Meer, maar aan de jongere generatie. Vraag is of de Veenfabriek dat geworden is wat zij er van verwachten. Volgens Van der Meer was er iets misgegaan als de Veenfabriek er nu uit zou zien als iets dat zij eventueel vijftien jaar hadden bedacht. “De Veenfabriek verandert. De omgeving moet daarop van invloed zijn.” Voor Koek staat alleen de methode-Veenfabriek vast. “Wij maken theater waarbij muziek en tekst gelijkwaardig zijn. Je zou kunnen zeggen tekst is de horizontale lijn en muziek de verticale. Zo verbind je hoofd en hart, emotie en ratio.”

Verslaggeefster Gerry van Bakel in gesprek met Paul Koek en Ton van der Meer over de Veenfabriek en hoe je dat los kunt laten.

Is het muziektheater van de Veenfabriek te vergelijken met opera, waar muziek en tekst toch ook zeer verweven zijn?”Daar schuren we tegenaan”, zegt Koek. “Muziektheater zit tussen musical en opera in. Bij opera is de muziek helemaal leidend zou je kunnen zeggen. De muziek bepaalt wie je kiest als zangers. Er ligt ook veel meer vast. Bij ons is de muziek nooit helemaal af en de tekst ook niet.” Muziek en tekst moeten allebei ruimte inleveren, legt Koek uit. “Een opera is al af bij de première. Bij muziektheater van de Veenfabriek speelt ook het publiek een rol.”

Geboortedatum
Voor Koek is de overdracht van het artistiek leiderschap van de Veenfabriek ook een stap uit het werkzame leven. Hij is begin november met pensioen gegaan. “Ja, wrijf het er maar in. Ik kom uit een cultuur van tuinders waar mensen ook na hun pensioen nog een beetje aanblijven op het bedrijf. Meelopen in de kassen. Ik hang er bij de Veenfabriek tussenin. Aan de ene kant wil ik wel op dinsdagen bij Scheltema gaan kijken hoe het gaat met Joeri (nieuwe artistiek leider Joeri Vos-red.) en de anderen. Maar ik wil me er niet mee bemoeien. Niet dat ze naar me zouden luisteren ook. Misschien moet ik toch een echte knip zetten.”

Van der Meer schuift het hele concept van met pensioen gaan nog met verve van zich af. “Dat is een afspraak die we als maatschappij gemaakt hebben en die afhangen van je geboortedatum. Maar dat heeft toch niets te maken met je creativiteit. Ik ga de komende weken lesgeven. Er staan andere projecten op stapel. Dat is wel fijn, ik kan nu wat meer uitkiezen wat ik echt leuk vind. Verder is het altijd goed om op een gegeven moment je af te vragen of je nog wel met iets door moet gaan. Ik ben nu in de archieven aan het kijken en daar ligt nog heel veel materiaal waar je nog veel meer uit kunt halen. Daar wil ik nieuw leven in gaan blazen.”

In mijn hart
Terugkijkend op anderhalf decennium de Veenfabriek kan Van der Meer met gemak meer hoogtepunten noemen dan vingers aan twee handen. “Voorstellingen in de oude V&D, bij de bollenboer… Ik moet er niet teveel noemen dan is het niet meer speciaal. En eerlijk gezegd vind ik – en dat is een beetje in tegenspraak met de filosofie van de Veenfabriek – de voorstellingen waarin we met veel muzikanten echt los konden gaan het mooist.”

“De hele Veenfabriek zit in mijn hart”, zegt Koek, “dat is ook mijn familie geworden. Al in het begin hebben we De Smekelingen gemaakt, een groots Grieks drama die we ook in Griekenland hebben opgevoerd, en een voorstelling in het Zuidfranse Avignon met NT Gent. Toen waren we net drie jaar bezig. Ik besef dat ik bevoorrecht ben, dat ik dit werk zo lang heb mogen doen.”