Universiteit Leiden maakt effectievere stikstofkaart om natuurgebieden te beschermen

Door op gerichte plekken de landbouw te hervormen kan op een veel effectievere manier de Natura 2000 gebieden worden beschermd. Dat schrijven Jan Willem Erisman van de Universiteit Leiden en Ton Brouwer van adviesbureau Gispoint in een nieuw rapport. Met een speciale stikstofkaart maken ze inzichtelijk in welke gebieden in Nederland de meeste winst te behalen valt. Ze willen hiermee bijdragen aan een nieuw en gericht stikstofbeleid.

Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden op het grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie. Dit netwerk vormt de hoeksteen van het beleid van de EU voor behoud en herstel van biodiversiteit.

Erisman en Brouwer maakten de kaart door Nederland op te delen in vakjes van 1 bij 1 kilometer en voor elk vak te berekenen waar de stikstofuitstoot uit dat vak terechtkomt. “Zo weet je uiteindelijk voor elk vak in welke mate dat vak verantwoordelijk is voor stikstoftoename in de natuurgebieden,” vertelt Erisman. Deze vakken bleken vooral te liggen in de Gelderse vallei, en op de zandgronden in Brabant, Overijssel, Gelderland en Drenthe.

“Het zijn voornamelijk gebieden met een centrale ligging, waardoor de stikstof gemakkelijker verspreidt naar verschillende omliggende natuurgebieden,” aldus Erisman.”Daarnaast hebben deze gebieden ook een relatief hoge stikstofuitstoot. In deze gebieden spelen overigens nog meer problemen, zoals een steeds slechte bodemkwaliteit en het wegspoelen van voedingsstoffen uit de bodem naar het grondwater. Door deze gebieden aan te pakken is daarnaast ook klimaatwinst te halen, je slaat dus meerdere vliegen in één klap.”

Gebiedsgerichte aanpak
Aan de hand van de kaart is het huidige stikstofbeleid een stuk effectiever te maken, aldus Erisman. “We moeten inzoomen op de gebieden die momenteel het meeste vervuilen en daar de stikstokuitstoot van de landbouw omlaag brengen. Door zo’n gebiedsgerichte aanpak kunnen we met dezelfde vermindering van de stikstofuitstoot een veel groter effect teweegbrengen dan met de aanpak in het huidige stikstofbeleid.”

Volgens Erisman is met het huidige beleid een halvering van de totale stikstofuitstoot in de landbouw maar een derde van alle Natura 2000 gebieden voldoende te beschermen. Terwijl met een gebiedsgerichte aanpak met dezelfde afname bijna tweemaal zoveel natuurgebied beschermd kan worden.

Opkopen
De kaart kan helpen bij het bepalen een maximale ammoniakuitstoot per gebied. Hierdoor is een gericht plan op te stellen voor effectieve uitstootvermindering met daarin een beloningssysteem voor uitstootvermindering en het opstellen van een effectief opkoopbeleid. “Zo’n opkoopbeleid bestaat nu ook al, maar houdt onvoldoende rekening met de verspreiding van stikstof”, licht Erisman toe. “Als jouw boerenbedrijf binnen tien kilometer van een Natura2000 gebied staat, en je stoot een bepaalde hoeveelheid stikstof uit, dan kun je je bedrijf laten opkopen. De regering heeft 350 miljoen euro beschikbaar voor de opkoop van in totaal 100 bedrijven. Met 54.000 bedrijven in Nederland is dat een druppel op de gloeiende plaat. Maar door gericht op te kopen over heel Nederland, is wellicht wél een verschil maken.”

Duurzaamheid Leiden