Pestgedrag heeft een piek rond 12 jaar, maar is van alle leeftijden

‘Schelden doet geen pijn. Je moet het gewoon negeren’. Niet zelden krijgen kinderen en volwassenen die durven zeggen dat ze gepest worden dit te horen. En ondanks dat elke school een anti-pestprotocol moet hebben, worden steeds opnieuw kinderen het slachtoffer. Maar er is vooruitgang, vindt onderzoeker Mitch van Geel, want pesten staat op de agenda.

Deze week was het de landelijke dag tegen het pesten. Universitair hoofddocent Mitch van Geel van de Universiteit Leiden grijpt zo’n dag graag aan om pesten en de gevolgen die het kan hebben onder de aandacht te brengen. Het goede nieuws is dat er een methode is die pesten op scholen succesvol aanpakt. Maar het vraagt wel om maatwerk. “Je wilt niet het slachtoffer de schuld geven, en ook niet alleen de dader aanwijzen”, zegt Van Geel. “Een succesvolle aanpak is een groepsproces. Je moet ook de meelopers en toekijkers erbij betrekken.”

Nieuws071-presentator Gerry van Bakel in gesprek met universitair hoofddocent Mitch van Geel (Universiteit Leiden) over pesten.

Volgens Van Geel heeft acht tot tien procent van de volwassenen in Nederland in zijn of haar leven te maken gehad met ernstige vormen van pesten. De piek ligt bij de leeftijd van 11 tot 13 jaar. “Vlak voordat kinderen naar de middelbare school gaan, lopen ze het meeste risico om gepest te worden. Maar het komt bij alle leeftijden voor. Ook op de werkvloer en zelfs tot in het verzorgingstehuis. Het is een probleem dat tijdens de hele levensloop kan spelen.”

Agressie
Soms wordt pesten afgedaan als tamelijk onschuldig geplaag, maar volgens Van Geel zijn er duidelijke definities wanneer er sprake is van pesten. “Het moet gaan om herhaalde agressie, niet een incident, maar meerdere keren en verder een sterkere dader tegen ene zwakker slachtoffer. Dat laatste gaat niet alleen om fysiek sterker, het kan ook zijn dat de dader verbaal veel sterker is of juist sociaal veel sterker en gemakkelijker een groep volgers om zich heen krijgt die mee gaan doen.”

“Pesten is niet iets wat je weg kunt wuiven, zegt Van Geel. “Onderzoek laat zien dat het samenhangt met ernstige problemen zoals depressie, angst, buikpijn en zelfs suïcidepogingen. En het kan voor sommige mensen tot veertig jaar na dato nog nadelige gevolgen hebben. Ook al is het pesten dan allang voorbij, iemand heeft er nog steeds last van.”

Veilig
En al lijkt het alsof er nauwelijks vooruitgang wordt geboekt, ziet Van Geel toch lichtpuntjes. “Er zijn anti-pestprotocollen en die zorgen ervoor dat pesten op de agenda staat, dat we het belangrijk vinden dat er een veilig schoolklimaat is voor iedereen. En we zien dat er steeds meer programma’s beschikbaar zijn die pesten kunnen verminderen op scholen.”

Waar moeten we dan aan denken? “Goede programma’s zijn die waarbij de hele groep wordt aangepakt. We zien dat er een pestkop is en een slachtoffer en als je kijkt naar de rest van de klas zie je dat er een groep meelopers is die de pestkop aanmoedigt en mee gaat doen. En er is ook een groep kinderen die niet optreedt omdat ze wellicht bang zijn het volgende slachtoffer te worden. Daarom is het zo goed iedereen aan te spreken en samen naar oplossingen te zoeken.”

Optimistisch
“We zien dat het een hardnekkig probleem is. Er zijn in de laatste veertig jaar mooie stappen gezet met goede programma’s. De hoop is dat in de komende twintig tot veertig jaar er nieuwe stappen worden gezet. Het gaat natuurlijk nooit zo snel als je zou willen. We zijn er echt nog niet, maar we moeten optimistisch blijven. Hopelijk kunnen we ooit zeggen dat pesten iets uit het verleden is.”

Leiden Maatschappij Onderwijs