Invasie van rivierkreeften oorzaak massale vissterfte in Polderpark Cronesteyn?

Rob van Royen woont al 22 jaar in het Leidse polderpark Cronesteyn. In de tuin van de voormalige beheerderswoning van het volkstuincomplex laat hij zien wat volgens hem de oorzaak is van de massale vissterfte die het park sinds enkele dagen treft: Amerikaanse rivierkreeften.

Een enorm verschil tussen het water in het volkstuingedeelte van Cronesteyn en het polderpark zelf. Bij de volkstuintjes is de kreefteninvasie nog niet doorgedrongen. Mogelijk omdat ze daar in de winter doodvriezen.

 

“We hebben de waterkwaliteit hier de afgelopen jaren enorm achteruit zien gaan,” zo vertelt Van Royen terwijl hij op de troebele poldersloot wijst tussen de volkstuinen en het park. “Er zit geen leven meer in. De waterplanten zijn weg en ook snoeken zie je hier de laatste jaren niet meer.” Aan de andere kant van het wandelpad langs volkstuinvereniging Cronesteyn snateren eenden en zoeken meerkoeten naar voedsel tussen de met kroos bedekte slootjes tussen de tuinen. “Daar kijk je naar het verleden”, zegt Van Royen. “Zo zag het er vroeger aan de andere kant ook uit.”

Tekst gaat verder onder de foto’s.

Afkalvende oevers in Polderpark Cronesteyn, veroorzaakt door de Amerikaanse rivierkreeften die het gebied hebben overgenomen.

Wandelend langs de donkere sloten valt inderdaad op dat er geen waterplanten te zien zijn. Ook het riet is op veel plekken weg. “Kijk”, zegt Van Royen: “De oevers kalven helemaal af. Dat komt door de kreeften. Die opstaande aarden randen die je overal ziet, zitten vol gangen. Dat zijn hun nesten. En de rivierkreeften leggen honderden eieren per keer, dus het loopt hier finaal uit de hand.” De rivierkreeft graaft lange gangen, waardoor oevers inzakken. Dat is dan ook overal te zien.

Zuurstoftekort
De rode Amerikaanse rivierkreeft is schadelijk voor het onderwatermilieu, omdat de 17 centimeter lange ‘invasieve exoten’ waterplanten afknippen en opeten. Ook woelen de kreeften bodemmateriaal op, waardoor het water troebel wordt. En dat belemmert weer de groei van nieuwe waterplanten. En zonder planten kan er zuurstoftekort ontstaan in het water, waardoor vissen sterven. “En die grote gaan dan het eerst”, weet Rob van Royen zeker. “Want die hebben meer zuurstof nodig dan de kleinere vissen.”

Tekst gaat verder onder de foto’s.

Overal waar je kijkt drijven rottende karkassen van karpers.

Mogelijk zijn het daarom ook vooral flink uit de kluiten gewassen karpers die dood in de sloten drijven. Soms met een paar bij elkaar. Een naar gezicht en op sommige plekken in het park hangt ook een penetrante lucht van dode vis. “Ik heb vandaag een rondje door het hele park gelopen en je ziet ze echt overal drijven’, vertelt Van Royen. Dat blijkt te kloppen. Je hoeft niet ver te zoeken om de ene na de andere dode karper te spotten.

Miljoenen
Een paar rivierkreeften kunnen zoveel schade niet veroorzaken en het zijn er dan ook wel meer dan een paar. Van Royen: “De Stichting Groen Cronesteyn houdt al sinds juli vorig jaar de waterkwaliteit in de gaten. Gedurende dat jaar heb ik rivierkreeften gevangen om te kijken hoe groot het probleem is. Dagelijks liet ik een paar korfjes hier in het water zakken. De volgende dag telde ik de kreeften en liet ze daarna weer los na ze gemarkeerd te hebben om dubbel tellen te voorkomen. Na een jaar zat ik op 9.000! Als je dat extrapoleert naar de rest van het park, dan moeten het er miljoenen zijn.”

Dode zwanen
Het zijn volgens Van Royen overigens niet alleen vissen en waterplanten die slachtoffer zijn geworden van de vraatzuchtige exoten. “Er broedde hier elk jaar een zwanenpaar dat de jongen in Cronesteyn grootbracht. Vorig jaar stierf het ene na het andere jonge zwaantje. Ik heb er een door de dierenarts laten onderzoeken om de doodsoorzaak vast te stellen. Het diertje bleek te zijn verhongerd. Ook dat is een gevolg van het verdwijnen van het waterleven. De sloten zijn gewoon dood.”

Groen Cronesteyn
Los van de eigen bevindingen heeft de Stichting Groen Cronesteyn ook aan de gemeente Leiden gevraagd om het water te laten testen om zo de oorzaak van de vissterfte vast te stellen. Ook Hoogheemraadschap Rijnland is gewaarschuwd. “Er zal snel moeten worden gehandeld om erger te voorkomen”, zegt voorzitter Corinne Vermeulen van de SGC. Groen Cronesteyn heeft haar rapport bijna klaar en zal de bevindingen dan aanbieden aan onder andere de gemeente.

Duurzaamheid Leiden