Verkiezingen worden duurder door verbetering toegankelijkheid en meer transparantie

Ook bij de verkiezingen voor Provinciale Staten en het Waterschap in maart 2023 kan mogelijk vervroegd worden gestemd. Dat meldt de gemeente Leiden in een evaluatie van de raadsverkiezingen. Net als vorig jaar bij de Tweede Kamerverkiezingen en bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart van dit jaar hebben kiezers dan drie dagen de tijd om hun stem uit te brengen. Eerder was de reden het spreiden van de drukte vanwege corona, maar het is zo goed bevallen dat er een wetsvoorstel wordt voorbereid om stemmen voortaan altijd ook op maandag en dinsdag mogelijk te maken.

In de evaluatie meldt de gemeente nog een aantal nieuwtjes. Zo is het inzetten van een ‘prokkelduo‘ goed bevallen en wordt er gekeken of hun aantal kan worden uitgebreid. Zo’n prokkelduo bestaat uit iemand met en iemand zonder licht verstandelijke beperking. Doel is het organiseren van ontmoetingen tussen mensen met en zonder beperking. Er is in maart bij één stembureau mee geëxperimenteerd. Ook de stemmal waarmee slechtziende en blinde kiezers zelfstandig kunnen stemmen is een blijvertje.

Vanaf 2023 wordt er in een aantal gemeenten, welke is nog niet bekend, waarschijnlijk geëxperimenteerd met hulp in het stemhokje zelf. Dat is tot nu toe verboden. Bij de volgende raadsverkiezingen, in 2026, is het plan om te starten met experimenten om stemmen elektronisch te tellen.

De genoemde wijzigingen en uitbreidingen maken het organiseren van verkiezingen wel duurder. Eind volgend jaar wil het college er daarom een hoger bedrag voor opnemen in de Leidse gemeentebegroting. Daarbij wordt dan ook structureel rekening gehouden met het organiseren van een referendum.

Minder stembureaus
Stembureaus moeten volgens het college bij voorkeur tussen de 1.000 en de 1.200 kiezers trekken. Omdat een aantal bureaus dat aantal vorige keer bij lange na niet haalde, wordt gekeken of bepaalde stembureaus kunnen komen te vervallen. Daarbij wordt rekening gehouden met zaken als afstand tot andere stemlocaties en fysieke barrières zoals drukke wegen, water of bijvoorbeeld een spoorlijn. Alle stembureaus moeten toegankelijk zijn voor mensen met een lichamelijke beperking.

Meer stembureauleden
Rekening houdend met uitval van stembureauleden door corona, waren er voor de raadsverkiezingen een stuk meer mensen ingedeeld dan voorheen. Dat bleek een goede zet. In de dagen voor de verkiezingen vielen veel mensen uit. Doordat er extra vrijwilligers waren opgeleid, leidde dat uiteindelijk niet tot problemen met de bezetting van de stembureaus. Door betere en ook fysieke trainingen verliep het telproces dit keer ook soepel. De cijfers konden snel en nauwkeurig worden gepresenteerd op de uitslagenavond.

Opkomst
Het aantal kiezers dat de gang naar het stembureau maakte, was beduidend lager dan bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Lichtpuntje is dat Leiden het niet alleen beter deed dan het landelijk gemiddelde, maar ook dan vergelijkbare steden. Het kabinet doet onderzoek naar de oorzaak van de lage opkomst.

Leiden Maatschappij Politiek