Kunsthistoricus geeft met lezingen inzicht in schilderijen Vermeer en David Bailly

Leiden, 28 december 2022 om 17:56 uur door Roeland van Wely

Kunsthistoricus Marijke Tolsma geeft voor de Volksuniversiteit Leiderdorp komend jaar lezingen over twee nieuwe tentoonstellingen. Die van het Rijksmuseum in Amsterdam waar 28 schilderijen van Johannes Vermeer komen te hangen en de tentoonstelling van De Lakenhal van de Leidse kunstschilder David Bailly. “Het uitgangspunt van de lezingen is dat bezoekers voldoende te weten komen om zelf langs de schilderijen te lopen.”

“Vermeer is voor veel mensen herkenbaar. Het werk is woest moeilijk om te maken, maar lijkt toch simpel”, vertelt Tolsma. “Ik vertel tijdens de lezingen bijvoorbeeld over het Melkmeisje. Om het simpel te zeggen, een vrouw die met een kannetje melk schenkt tegen een witte muur aan. Beneden zie je aan de vloer een rij Delftsblauwe tegeltjes en een stoofje. In de voorbereidingen voor de tentoonstelling heeft men door technisch onderzoek ontdekt dat Vermeer eerst andere plannen had voor het schilderij.”

Marijke Tolsma vertelt over de tentoonstelling Vermeer en haar lezing over die tentoonstelling

“Zo was hij in eerste instantie van plan om een houten plank aan te brengen op de witte muur waar kannen aanhingen, een kannenbord. Ook heeft hij oorspronkelijk een wilgentenenmand geschilderd. Hij heeft zich vervolgens bedacht en toch een stoof geschilderd. Het is uiteindelijk een aansprekend tafereel geworden. We hebben in Nederland zeven Vermeers hangen in het Rijksmuseum en het Mauritshuis. Straks hangen er 28 Vermeers in Amsterdam waaronder werken uit Amerika.”

IJdelheid
“Leiden kent veel families met een Franse of Waalse achtergrond”, vertelt Tolsma. “Gezien de achternaam van de Leidse kunstschilder David Bailly (1584-1657) zal ook zijn familie oorspronkelijk vanuit het zuiden naar Leiden zijn gekomen. Bailly zelf is in Leiden geboren. Ik vind zijn werk vrij bijzonder. Hij maakte vanitas-stillevens. Vanitas betekent ijdelheid. Men leefde in de zeventiende eeuw met de bijbel. De boodschap was om in het hiernamaals te komen na je dood.”

“Op een belangrijk werk wat in de Lakenhal hangt, komen alle genres waarin Bailly bezig was same. Zoals het portret. Maar er zitten ook verwijzingen in naar de dood. Het zijn geen sombere schilderen. Bloemen en vlinders zijn mooi om te zien. Maar bloemen verwelken snel en vlinders leven letterlijk een dag. Het boek Prediker uit de bijbel zegt dan ook: ijdelheid, ijdelheid, alles is ijdelheid.”

Lezingen
De lezing van Marijke Tolsma over de tentoonstelling in de Lakenhal vindt plaats op vrijdag 14 april om 10.00 uur in de Nieuwe Energie in Leiden. De lezing over de tentoonstelling Vermeer in het Rijksmuseum vindt plaats op vrijdag 17 februari om 14.00 uur in de Sterrentuin te Leiderdorp. Meer informatie is te vinden op de website van de Volksuniversiteit Leiderdorp.