Taalsafari Leiden: 'Huishouden van Jan Steen'

De komende tijd publiceert Sleutelstad wekelijks een aflevering van Taalsafari Leiden. Een serie die historicus/journalist Girbe Buist maakt met steun van het Leids Mediafonds.

Wanneer je vindt dat iemand een rotzooi van zijn huis of huiskamer heeft gemaakt, kun je dit uitdrukken door te zeggen: “Het lijkt hier wel een huishouden van Jan Steen.” Deze uitdrukking bestaat waarschijnlijk al sinds de 17e eeuw en heeft te maken met de Nederlandse schilder Jan Steen, die leefde van 1625 tot 1679.

Jan Steen is geboren en getogen in Leiden, maar heeft ook in een aantal andere plaatsen gewoond, waaronder Warmond. Daar staat ook een buste van de schilder. Hij kwam uit een redelijk welvarende Leidse familie en zijn vader was graanhandelaar. Hij was een tijdgenoot van die nog bekendere Leidenaar; Rembrandt van Rijn (1606-1669).

Zijn bekendste werk bestaat uit schilderijen van dagelijkse taferelen uit de 17e eeuw. Hij schilderde het liefst op humoristische wijze de meest chaotische onderdelen van het dagelijkse leven uit zijn tijd en hier hebben we dan ook de uitdrukking aan te danken.

Brouwerij
Jan Steen is verantwoordelijk voor nog een ander spreekwoord. In 1654 verhuisde hij naar Delft, waar hij zonder veel succes een brouwerij runde. Aan deze periode uit zijn leven hebben wij waarschijnlijk de uitdrukking ‘leven in de brouwerij brengen’ te danken. Steen kreeg van zijn vrouw het verwijt dat er te weinig gebeurde in zijn brouwerij. Hij kocht daarop een aantal levende eenden en liet die in de ketel van de brouwerij rondzwemmen. De eenden vlogen ook door het pand. Hierna zou Jan Steen hebben geconstateerd dat hij voor leven in de brouwerij had gezorgd.

Plaquette
Bij de Langebrug 91b is als herinnering aan Jan Steen een plaquette aangebracht. Dit is één van de weinige herinneringen aan deze grote schilder in Leiden. De tekst luidt: “Hier woonde en werkte Jan Steen, 1626-1679.”

De Taalsafari wordt mogelijk gemaakt met financiële steun van het Leids Mediafonds.

Leiden Maatschappij Taalsafari Leiden