Bestseller Jean Kwok op zwarte lijst: 'Ik ben diep geschokt'

“Ik ben diep geschokt en verontrust dat zoiets kan gebeuren.” De in Voorschoten wonende auteur Jean Kwok kan nog steeds niet geloven dat haar boek ‘Girl in Translation’ (2010) op een zwarte lijst staat vanwege ‘pornografie’. Deze week reisde ze speciaal af naar de Amerikaanse staat Pennsylvania om zich tijdens een hoorzitting te verzetten tegen de ban op haar roman in schoolbibliotheken.

“Zie ik er uit als een persoon die pornografie schrijft?” Zo begint Kwok haar pleidooi tijdens de hoorzitting afgelopen dinsdag. De internationaal prijswinnende auteur – ze verkocht wereldwijd meer dan een half miljoen boeken – benadrukt dat ze ook de moeder is van twee zonen, die het boek ook hebben gelezen. “Zou ik een boek schrijven die mijn kinderen moreel en fysiek zouden doen afdwalen? Zou ik porno schrijven voor mijn kinderen? Het is onze taak om ze zo goed mogelijk op te voeden.”

Maar waarom staat haar roman dan op de zwarte lijst? Kwok: “Om pornografische redenen. Ik heb nog nooit zoiets belachelijks gehoord. Er is een website die uitlegt waarom het boek, dat in Nederland is uitgegeven als ‘Bijna Thuis’, verboden zou moeten worden. In 85.000 woorden staan er vier zogenaamde vloekwoorden. In totaal zijn er vier pagina’s van de 320 waar deze woorden worden gebruikt. Er wordt wiet gerookt, een paar kusjes, niet gedetailleerd, een seksuele ontmoeting – ook niet expliciet – en de overweging van een abortus, wat het personage overigens niet doorzet. Is dit pornografie?”

Hoorzitting
Tijdens de hoorzitting dinsdag betoogde Kwok dat helemaal voorbij wordt gegaan aan waar het in het boek echt om draait: haar eigen levensverhaal. Ze groeide op in een onverwarmde woning in Brooklyn en werkte als kind in een kledingfabriek in Chinatown. “Ik schreef het voor mijn moeder die in slaap viel terwijl ze elke avond kleren aan het maken was. De boeven en helden in ‘Girl in Translation’ zijn van verschillende rassen. Als ze door een brand op straat komen te staan, vinden ze onderdak in een kerk. Het is een boek over veerkracht, medeleven en vergeving. Over liefde tussen dochters en moeders. Een boek over eendracht, niet over verdeeldheid.”

Boeken zijn volgens Kwok een van de krachtigste hulpmiddelen om aan onze kinderen te geven. “Je kunt je verplaatsen in de gevoels- en gedachtewereld van een andere persoon en het laat je de wereld zien met hele andere ogen. Het geeft je nieuwe inzichten, kennis en ervaringen, die je anders niet krijgt. Ik heb ontelbaar veel brieven ontvangen van allerlei verschillende mensen die zich gesteund voelden door mijn boek in de meest moeilijke omstandigheden.”

Wat dacht je toen je hoorde over de mogelijke ban op jouw boek?
“Ik ben geschokt en verontrust dat zoiets kan gebeuren, omdat mijn boek niet provocerend is en op geen enkele manier controversieel is geweest. Mijn boek is gepubliceerd in twintig landen en is dertien jaar onderwezen op scholen over de hele wereld, inclusief Nederland. Ik had nog nooit gehoord van enige controverse.”

Welke organisatie zit hier achter?
“Er zijn nationale organisaties zoals Moms for Liberty in de Verenigde Staten die het verbannen van boeken in het hele land organiseren. Dat maakt dit zo gevaarlijk.”

Begrijp je het dat ze jouw boek willen verbannen van de schoolbibliotheken?
“Het is te belachelijk voor woorden, en suggereert dat er iets anders aan de hand is.”

Zijn er dan andere redenen om deze boeken in de ban te doen?
“Ik denk dat het een poging is om bepaalde stemmen in de samenleving, vooral van minderheden, het zwijgen op te leggen. Daarom is dit zo angstaanjagend.”

Afgelopen dinsdag was de hoorzitting. Waarom ben je hier speciaal voor naar Pennsylvania gegaan?
“Ik wist dat er veel meer media-aandacht zou zijn als ik er persoonlijk heen zou gaan, en dat is gebeurd. Voor mijn eigen carrière maakt dit niet uit, maar dit is zo’n gevaarlijke beweging dat ik het belangrijk vond om ertegen op te staan. We zijn gezichtsloos en stemloos, tenzij we ervoor kiezen om gezien en gehoord te worden.”

Is er al duidelijkheid over de uitkomst van de hoorzitting?
“Nee. Uiteindelijk mag het schoolbestuur beslissen. Maar prominente rechtse leden van de gemeenschap begonnen te zeggen: we wilden dit boek toch nooit verbieden… Maar voor mij ging dit nooit over mijn boek. Het gaat over alle boeken en ons recht om ze te lezen.”

‘Girl in Translation’ is één van de ruim zestig boeken. Begrijp je dat die andere boeken ook op die lijst staan?
“De besproken boeken zijn geen boeken zoals ‘Vijftig tinten grijs’, die veel seksuele inhoud hebben. Ze richten zich op boeken zoals die van mij, literaire boeken die op school worden onderwezen, vaak geschreven door of over minderheden.”

Inmiddels staat jouw boek ook op andere zwarte lijsten. Het werkt als een olievlek. Hoe schadelijk is dit voor jouw en de andere schrijvers?
“Het gaat niet om onze carrières, die van mij is prima. Maar dit is hoe autoritaire regimes beginnen. Ik denk dat het enorm gevaarlijk is voor de samenleving als dit doorgaat, en misschien wel voor de wereld.”

Heeft het invloed bij het schrijven van toekomstige boeken?
“Absoluut niet. Er komt later dit jaar een nieuw roman van mij uit. Ik zal mijn stem blijven laten horen, net als andere auteurs.”

 

Cultuur Maatschappij Onderwijs Voorschoten