Torenhoge energie-afrekening voor Leidse flatbewoners

Het wordt een verhit najaar voor bewoners van een aantal Leidse flatgebouwen met zogenaamde blokverwarming. De eindafrekeningen van afgelopen stookseizoen druppelen binnen. Dat leidt soms tot naheffingen van 2.000 tot wel 5.000 euro. Bewoners voelen zich overvallen en hangen soms woedend of huilend aan de telefoon. Hoe kan dit zo oplopen?

Veel Leidse flatbewoners lopen aan tegen een enorme eindafrekening van hun energiekosten. Het gaat om oudere gebouwen met blokverwarming: een centrale stookinstallatie of aansluiting op de stadsverwarming. Bewoners hebben alleen radiatoren. Veel vat op stookkosten hebben ze niet en de eindafrekening komt pas maanden na het stookseizoen. Daaruit kan zomaar een naheffing van duizenden euro’s rollen.

Lees alle artikelen terug in het dossier ‘Zijn we klaar voor de winter?’ van Sleutelstad

Vorig jaar was er al ophef over woningen met blokverwarming, omdat ze buiten het prijsplafond vielen dat mensen tegen een hoge energierekening moest beschermen. Uiteindelijk kwam er een oplossing: de tijdelijke tegemoetkoming blokverwarming (TTB) van zo’n duizend euro per appartement. Maar die compensatie schiet voor velen tekort. En hij wordt maar langzaam uitbetaald.

Kooilaan
We spraken met Istvan Timmermans (32). Hij woont bij de Kooilaan, boven het winkelcentrum. Het appartementencomplex van eind vorige eeuw wordt verhuurd door VdP Vastgoed uit Katwijk. Het heeft dubbel glas, maar langs kieren kan het flink tochten.

Als drummer bij een metal band heeft hij het niet breed, maar zijn maandlasten kon hij steeds betalen – totdat hij de energie-afrekening over 2022-2023 kreeg. Bovenop de 1.700 euro die hij aan voorschotten betaald heeft, moet hij 4.900 euro nabetalen. “Terwijl ik de verwarming juist mínder gebruikt heb.”

Hij is zich kapot geschrokken: met deze naheffing zou hij meteen blut zijn. Een paar buren zitten in hetzelfde schuitje. Anderen zagen de bui hangen en hebben hun verwarming zo veel mogelijk uit gelaten. Maar Timmermans vertrouwt de berekeningen niet. Zijn advocaat wil weten hoe het kan dat vijf à zes van de 57 bewoners samen bijna de helft van alle energieverbruik op hun naam hebben staan. Hij vindt dit zeer onwaarschijnlijk.

Loterij
Hoge eindafrekeningen duiken ook her en der op in de sociale huursector en bij flats met een vereniging van eigenaren (VvE). Maar de problemen spelen niet bij alle flatgebouwen. Wie geluk heeft, woont in een goed geïsoleerd pand, met een modern verwarmingssysteem. Of in een complex met een voordelig energiecontract van enkele jaren geleden. Dan kunnen de kosten niet zo oplopen.

Maar je kunt dus pech hebben: als je in een matig geïsoleerd complex woont of aan de noord- of oostkant woont. Als jouw gebouw dan in 2022 een nieuw energiecontract gekregen heeft, kan de schade hoog oplopen.

Slapeloze nachten
Bij de naheffingen die we zagen zitten bedragen van ruim 2.000, en soms dus 5.000 euro. Sommige mensen kunnen dat misschien ophoesten, maar de meesten hebben er slapeloze nachten van. Dus krijgen de klantenservices en woonconsulenten van verhuurders boze of huilende mensen aan de lijn.

Besturen van diverse VvE’s zitten in hetzelfde schuitje. Ze zien bewoners in financiële problemen raken. Als ze die spreken, wordt er geprobeerd een afbetalingsregeling te treffen. Maar sommige bewoners duiken weg, omdat ze niemand vertrouwen. Zij kunnen vaak een hard incassobeleid verwachten. Dan kunnen de schulden verder oplopen.

Schaamte
Dit probleem is actueel. Sinds eind september druppelen de eindafrekeningen over vorig stookseizoen binnen. Er raken tientallen, zo niet ruim honderd mensen in betalingsproblemen. Niemand loopt graag met deze problemen te koop. Verhuurders staan niet te springen om met details voor de dag te komen. En bewoners schamen zich. Ze horen de reacties al: “Je maakt van je flat zeker een sauna?” Of “Onder welke steen heb jij geleefd: we moesten toch de knop omlaag zetten?” Maar dat is makkelijk praten. Bij blokverwarming is je positie heel anders dan als je zelf klant bent van een van de energiebedrijven.

Geen keus
“Bij blokverwarming heb je weinig keus”, zegt Paula van Schooten, afdelingsvoorzitter van de Huurders Belangenvereniging (HBV) van Portaal. “Je zit vast aan een monopolist. Die kan de prijs bepalen. De woningcorporatie of VvE moet met die partij een contract sluiten.”

Problematisch is ook dat de eindafrekening zo laat loskomt. De meeste Nederlanders krijgen die afrekening direct na afloop van het jaar. Bij blokverwarming duurt dat veel langer. Want de twee bedrijfjes die de gegevens van warmtemeters verwerken (Ista en Techem), hebben grote achterstanden. Ista werd vorig jaar bovendien gehackt, wat hun snelheid niet heeft vergroot.

Flatbewoners met blokverwarming merken dat. Van Schooten: “Bij een woningcorporatie wacht je maanden op je eindafrekening. En bij panden met meerdere eigenaren moet het eerst langs de Vereniging van Eigenaren. Dat duurt nog langer.”

Ze merkt het zelf als huurder binnen de VvE aan de Cruquiuslaan. “Ons stookseizoen loopt van 1 juni tot eind mei. Vijf maanden later weten we nog niet wat we moeten nabetalen. En of we misschien zuiniger aan moeten doen – terwijl het stookseizoen alweer begonnen is.”

Lage voorschotten
Verraderlijk is ook dat veel pandeigenaren de maandbedragen zo laag houden. Wie zelf een contract bij Vattenfall of Eneco had, werd al vroeg in 2022 op scherp gezet door een flinke verhoging. Dat maakte je extra bewust van de noodzaak om te besparen. Maar bij de meeste panden met blokverwarming ging dat anders.

Zo kreeg drummer Istvan Timmermans bij de Kooilaan dit voorjaar alleen een kleine verhoging van 120 naar 150 euro per maand. Op dat moment moest al lang meetbaar zijn dat dit nog niet de helft van zijn energiekosten dekte. Maanden later kwam er die naheffing van 4.900 euro.

Als huurder maakt Paula van Schooten het nog gekker mee. “Bij ons heeft Portaal in april/mei besloten de maandelijkse voorschotten te halveren – zonder overleg. Dat deden ze omdat we dit jaar een tegemoetkoming krijgen uit de TTB. Maar wie zegt dat er volgend jaar weer zo’n vergoeding komt?” Als dat niet gebeurt, zitten veel huurders straks met een enorme schuld. “Dat wil je toch juist voorkomen? Hoe haalt Portaal zo’n halvering in z’n hoofd?”

Ongrijpbaar
Het beste is natuurlijk om tijdens het jaar op je stookkosten te letten. Maar bij blokverwarming is dat lastig. De warmtemetertjes op radiatoren meten wel ‘warmte-eenheden’, maar je hebt geen idee wat zo’n eenheid kost. In de eindafrekening blijkt dat ook ingewikkeld: per kamer geldt een andere correctiefactor. Pas aan het eind van een lange berekening rolt er een bedrag uit. Van Schooten: “Voor bewoners is dit erg ongrijpbaar.”

Timmermans vertrouwt de warmtemeters al lang niet meer. “Die dingen horen regelmatig geijkt te worden, maar in de zeven jaar dat ik hier woon is dat nog nooit gebeurd.” Uit reviews van de meetbedrijfjes Ista en klachten over Techem blijkt dat er veel onvrede is over de betrouwbaarheid van de meting.

Nou zijn de stookkosten in oudere flatgebouwen toch al vaak oneerlijk verdeeld. Neem een ouder echtpaar op de begane grond dat de boel probeert warm te houden. Ze merken amper dat ze hun buren gratis van warmte voorzien. Dit speelt ook als je een eigen cv-ketel hebt, maar bij blokverwarming heb je er nog minder vat op en krijg je de rekening pas later op je bord. Het leed is dan al geschied.

Blik vooruit
Sommige mensen met blokverwarming houden de vinger strak aan de pols. Ze noteren steeds de stand van de warmtemetertjes en vergelijken met eerdere jaren. Maar ook zij kunnen verrast worden door de eindafrekening.

Een medewerker van Sleutelstad uit Hazerswoude die zuinig stookt, heeft bijvoorbeeld het geluk dat zijn huisbaas HaBeKo vorig jaar nog een voordelig energiecontract had. Hij kreeg dit jaar geld terug. Toch beviel de eindafrekening hem niet. De kosten van warm water bleken evenredig over alle woningen verdeeld. Voor zijn beetje warm water betaalt hij dus drie keer zo veel als voor het warm houden van zijn woning.

Zo betaalt hij bij wijze van spreken mee aan de jacuzzi van de buren. En wat hem vooral zorgen baart: als de woningstichting straks een duurder energiecontract krijgt, betaalt hij misschien duizenden euro’s voor energie die hij zelf niet gebruikt. Hij wil daar invloed op hebben. Ook wil hij weten hoe lang dat gunstige energiecontract nog duurt. Want daarna kan alles anders worden.

Ons Doel
Huurders van Ons Doel kunnen over dat laatste binnenkort meepraten. Deze kleine woningstichting had vorig jaar nog een voordelig energiecontract voor haar drie panden met blokverwarming. Op dit moment zijn er dus weinig problemen met hoge eindafrekeningen. “Maar dit jaar moesten we een nieuw energiecontract afsluiten”, meldt de woordvoerder van Ons Doel. “En het tarief gaat flink omhoog.”

Omdat de brief aan de huurders nog niet verstuurd is, mag ze geen harde cijfers noemen. Maar wetend hoe de tarieven landelijk gestegen zijn, moeten huurders in deze complexen niet verbaasd zijn als ze komend stookseizoen drie keer zo veel voor hun warmte gaan betalen. Ze zijn dus niet echt klaar voor de komende winter.

Dit is aflevering zes van de serie ‘Zijn we klaar voor de winter?’ . De research voor deze serie wordt mogelijk gemaakt door het Leids Mediafonds.

Duurzaamheid Leiden Zijn we klaar voor de winter?