Rector magnificus Hester Bijl verheugt zich op jubileumjaar: 'Echt een mijlpaal, 450 jaar'

De Universiteit Leiden bestaat dit jaar 450 jaar en dat kunnen niet veel organisaties zeggen. Rector magnificus Hester Bijl verklaart de Leidse universiteit nog steeds gezond, maar bezuinigingen en de veranderende kijk op internationalisering baren haar wel zorgen. Maar er is ook veel om naar uit te kijken in 2025.

Hester Bijl begint op 8 februari aan haar tweede termijn. Dus deze dies natalis is ook voor haar persoonlijk een heuglijke bijeenkomst. Bijl wil staan voor vernieuwen en verbinden, zo heet ook het nieuwe strategische plan van de universiteit. Maar de laatste tijd gaat het ook vaak over het stoppen met opleidingen. “We hebben al heel lang niet meer hoeven te bezuinigen”, zegt Bijl. “We komen uit een periode van groei. Maar we zien nu dat studentenaantallen teruglopen bij een aantal studies. En daar komen de bezuinigingen van het kabinet nog bovenop.”

In Kennismakers praat presentator Gideon Roggeveen met rector magnificus Hester Bijl van de Universiteit Leiden over 450 jaar, bezuinigingen en internationalisering.

Dat studentenaantallen teruglopen is niet uniek voor Leiden, al zijn er wel regionale verschillen en heeft de ene faculteit er meer last van dan de andere. “Er komen minder studenten van de middelbare school af, en studenten maken andere keuzes”, zegt Bijl. “En opleidingen met weinig studenten zijn enorm duur om in de lucht te houden. Minder studenten betekent minder middelen. Maar we voelen ons als universiteit wel verantwoordelijk om kennis te behouden.”

Samen
“Een opleiding stoppen is uiteindelijk het besluit van het college van bestuur, maar we gaan natuurlijk niet over een nacht ijs”, zegt Bijl. “Het gesprek begint laag in de organisatie. Op de faculteiten moeten ze kijken hoe de schaarse middelen verdeeld worden. En dan hoor je natuurlijk wel eens: doe die ander maar weg. Maar we moeten bij elkaar blijven. We zijn één universiteit, we moeten het samen doen.”

Een andere wind waait er ook als het gaat om internationalisering. Er is steeds meer kritiek op het feit dat er opleidingen in het Engels worden gegeven. En er heerst het idee dat buitenlandse studenten de kamermarkt verstoren. “Wetenschap houdt niet op bij de landsgrenzen. In 1575 haalden we al geleerden uit andere landen naar Leiden om bij ons te komen werken. Nu komt het kabinet met de Wet internationalisering in balans. Straks gaat een commissie kijken of wij een bepaalde opleiding in het Engels mogen geven.”

Onzekerheid
“We hebben vijftig bacheloropleidingen waarvan er acht in het Engels zijn en nog eens acht waarbij je kunt kiezen uit Engels en Nederlands”, zegt Bijl. “Als deze wet doorgaat kan dat tot gevolg hebben dat we een aantal van die opleidingen moeten sluiten. Dat heeft veel invloed op onze gemeenschap, op onze studenten en is ook niet goed voor de stad. Het traject is nog onduidelijk en dat geeft ook veel onzekerheid.”

Toch is er ook goed nieuws en vernieuwing. “In september begint er een nieuwe opleiding Cybersecurity en cybercrime.” Ondanks de Engelse naam wordt deze bachelor in het Nederlands gegeven. “Daarin werken mensen samen vanuit criminologie, computer science en bestuurskunde. We gaan samen die opleiding vorm geven en dat is mooi.”

Grafheuvels
Verder zoekt de universiteit ook buiten de eigen muren de samenwerking op. “Bijvoorbeeld met de Hogeschool Leiden in het project Leren met de stad, waarin studenten de wijken ingaan en problemen aanpakken, zoals zwerfvuil of de rol van buurtcentra.” Een andere vorm van samenwerking is de burgerwetenschap of citizen science genoemd. “We hebben bijvoorbeeld een heel mooi project met archeologie. Daarbij wordt er op de Veluwe gezocht naar grafheuvels. Dat begint met beelden die door vliegtuigen worden gemaakt, maar we hebben veel mensen nodig die vervolgens die beelden bekijken en grafheuvels identificeren. Daar kunnen mensen dus echt meedoen aan onderzoek.”

En dan is er natuurlijk nog de mijlpaal van 450 jaar. Een feest van en voor iedereen in de stad. “In Museum De Lakenhal is er nu al een tentoonstelling over optochten. Daar doen we als universiteit natuurlijk ook aan mee op onze geboortedag. Ik raad iedereen aan naar de Hortus botanicus te gaan voor de tentoonstelling Planten en planeten. En er is een plattegrond gemaakt en daarop kun je alle sporen van de universiteit in de stad zien. En natuurlijk het Grachtenconcert op 6 juli.”

Een volledig overzicht van de festiviteiten in 2025 is te vinden op de website van de Universiteit Leiden.

 

Leiden Maatschappij Onderwijs Wetenschap Kennismakers