Daklozen in Leiden massaal beboet, maar niet lang meer

In Leiden zijn afgelopen jaar 45 dakloze personen beboet voor het verblijven op straat. Dit blijkt uit analyses van de jaarcijfers van het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) door NRC.

De kans is hierbij groot dat het daadwerkelijke aantal uitgeschreven boetes nog vele malen hoger is. Dit zorgt voor grote zorgen bij negen van de elf fracties in de Leidse gemeenteraad. Het beboeten van daklozen is volgens hen niet alleen ineffectief, maar vooral onmenselijk. “In plaats van hulp en opvang krijgen deze mensen extra financiële lasten opgelegd, wat hun situatie verder verslechtert”, aldus de vragenstellers.

Bedelen
In 2023 en 2024 zijn er volgens het Leidse stadsbestuur respectievelijk 36 boetes voor bedelen en 77 voor slapen op straat opgelegd. Politiek econoom Merel van Rooy benadrukt in de krant: “De boetes gaan het CJIB-systeem in en worden bij niet-betalen verhoogd. Zodra iemand opkrabbelt, een huis vindt en zich inschrijft, activeert het inningssysteem weer en gaat de deurwaarder op pad.” Dit zorgt dus ook in de toekomst voor mogelijke problemen bij de desbetreffende dakloze.

Het stapelen van boetes leidt er onder meer toe dat mensen die hun leven weer enigszins op de rit weten te krijgen, nog jarenlang een schuldenberg achter zich aan slepen. Daarnaast wordt ook het rechtssysteem door deze boetes extra belast, aangezien veel boetes met succes worden aangevochten.

Schulden
De politieke partijen benadrukken dat dakloosheid geen keuze is, maar het resultaat van complexe problemen zoals armoede, schulden en een tekort aan betaalbare woningen. De fracties pleiten voor een andere benadering: “De focus moet liggen op preventie, opvang en structurele oplossingen. We roepen het College van B&W dan ook op om te stoppen met het beboeten van daklozen”, aldus het grootste deel van de fracties in de Leidse gemeenteraad.

Afschaffen
Het college deelt de mening van de raadsfracties dat de situaties rondom daklozen vaak complex zijn en pleit voor een balans tussen zorg en preventie. “Dakloze mensen die op straat slapen doen dit omdat zij geen ander alternatief hebben”, antwoordt het college. “In deze situaties boetes geven kan belemmerend werken voor het herstel.”

De gemeente heeft de boa’s opgedragen om terughoudend te zijn met het beboeten van kwetsbare mensen. Het college is het met de raadsleden eens dat dat niet tot nauwelijks bijdraagt aan een oplossing. Het beboeten van daklozen wil de gemeente mogelijk helemaal afschaffen. Het komende jaar wordt aan de hand van de dagelijkse praktijk bekeken of dat ook echt kan. Alleen in het uiterste geval zou dan nog een boete kunnen worden opgelegd. Bijvoorbeeld als op zeer agressieve wijze wordt gebedeld.

Leiden Maatschappij Politiek