Jarige Lakenhal trakteert de stad op herintroductie Leids Laken

Vandaag is Stedelijk Museum De Lakenhal precies 140 jaar jong. Ter ere van dat heugelijke feit presenteert het museum een eigen merk: Leids Laken. Vanavond is ook de officiële opening van de nieuwe expositie Zeven Eeuwen Leids Laken. De stof waar het musuem de naam aan te danken heeft. Vervolgens is het een week lang feest want op donderdag 8 mei is het precies 375 jaar geleden dat werd besloten tot de bouw van de oude ‘Laecken-Halle’, het monumentale gebouw van Museum De Lakenhal. Dit stadspaleis van architect Arent van ’s-Gravesande was in de Gouden Eeuw het bruisende centrum van de internationale lakenhandel.

Audiofragment: Museumdirecteur Meta Knol vertelt over de activiteiten waarmee De Lakenhal de komende week haar verjaardag viert.

Ter gelegenheid daarvan is een nieuwe collectiepresentatie ingericht, getiteld Zeven Eeuwen Leids Laken. Daarin staat de ontwikkeling van Leiden als historische stoffenstad centraal, van de 14e-eeuwse ambachten via de industriële revolutie tot aan de laatste lakenfabriek Krantz, die in 1977 de deuren sloot.

In de Gouden Eeuw werden stoffen uit Leiden over de hele wereld verkocht. Dit gebeurde via handelsmetropool Amsterdam, waarmee goede verbindingen bestonden over binnenwater. Grondstoffen als wol, katoen en zijde, en kleurstoffen uit Zuid-Europa, Azië en Noord- en Zuid-Amerika, kwamen op diezelfde manier naar Leiden. Duizenden mannen, vrouwen  en kinderen maakten daarvan in thuisarbeid het beroemde Leidse laken. Hun opdrachtgevers waren de rijke drapeniers. Om de kwaliteit te waarborgen richtte het stadsbestuur zeven keurhallen voor verschillende stofgroepen op. De in 1641 geopende Lakenhal was hier­van de belangrijkste. In de zogenoemde Stempelkamer werd een keurmerk in de vorm van een loodzegel aan de stoffen bevestigd, het lakenloodje.

In de loop van de 18de eeuw overspoelden goedkopere stoffen, met name uit Frankrijk, de internationale markt. De Leidse textielindustrie richtte zich hoofdzakelijk op de binnenlandse markt en op de Nederlandse koloniën. Begin 19de eeuw veranderde het arbeidsproces. Door de introductie van de stoommachine kwamen arbeiders te werken in grote fabrieken aan mechanische spin- en weefmachines. Na een periode van economische opbloei verloor Leiden opnieuw de concurrentiestrijd om de markt. In de tweede helft van de 20ste eeuw sloot de ene na de andere textielfabriek de poorten. Ook Krantz, de grootste lakenproducent van ons land, vertrok in 1977 naar Limburg – waar de fabriek een jaar later alsnog failliet ging. Daarmee verdween het laken na zeven eeuwen voorgoed uit Leiden.

De tentoonstelling vertelt in het hart van de oude Laecken-Halle, de Grote Pers, het verhaal van opkomst naar verval en van wol naar laken in een afwisselende presentatie: kleurrijke stalen lakense stof, een weefgetouw met de sporen van noeste arbeid, schilderijen, kostuums, lakenloodjes en een hedendaagse interpretatie van de industrie door Atelier Van Lieshout.

De Lakenhal brengt het Leids Laken na al die tijd nu terug naar de Sleutelstad. De afgelopen maanden maakte beeldend kunstenaar Christie van der Haak, zowel in het Textielmuseum in Tilburg als in een Duitse weverij, een groot aantal proefstoffen van Nieuw Leids Laken op basis van één enkel ontwerp. Net als tijdens de hoogtijdagen van de lakenhandel experimenteerde Van der Haak met diverse weefsels, garens en afwerkingen. De stof­fen variëren daardoor in gewicht, kleur, aaibaarheid en dichtheid. Binnenkort selecteert Museum De Lakenhal uit de proeven een keuze. Het publiek kan meestemmen door haar voorkeur achter te laten op de tentoonstelling.

Leiden