De terreur van Paniek en Angst

Bang zijn we allemaal weleens. En paniek kennen we vast ook wel; al is het maar van die keer op de middelbare school dat een proefwerk niet was geleerd. Toch is dat allemaal helemaal niets vergeleken bij de angst die mensen met angst- en dwangstoornissen ervaren. Waar de angststoornissen een terreurcampagne lijken te voeren – je kunt niet voorspellen wanneer ze toeslaan – zijn de dwangstoornissen de machten die de patiënt haast tot hun marionet reduceren. Angst- en dwangstoornissen zijn van een heel ander kaliber dan de bijgelovige rituelen van sporters of gokkers. Angst- en dwangstoornissen beheersen een leven, op een negatieve manier.

Reeks
GGZ Rivierduinen en GGZ Informatiepunt Holland Rijnland organiseren samen geregeld (voorlichtings)bijeenkomsten over (veel voorkomende) psychiatrische ziektebeelden. Maandag 21 september ging het over Angst en Dwang (volgende week, 28 september, over Depressie). De bijeenkomsten kenmerken zich door een combinatie van informatie en ruimte voor praktische vragen. Want dat veel mensen vragen hebben, bleek ook nu weer. Zo’n dertig mensen waren aanwezig in het Inloophuis Psychiatrie aan de Leidse Hooigracht; zo ongeveer het gemiddelde aan bezoekers over de hele reeks.

lijdensdruk
Vóór de koffie schetst Maaike van de Angst, Dwang en Fobiestichting een beeld van de wereld van de angst-, dwang- en paniekstoornissen. Dat is een wereld vol variatie. Wat ze bindt, is dat de stoornis ‘lijdensdruk’ moet opleveren. De patiënt moet er werkelijk onder lijden. Dat kan zijn omdat de dwang niet meer is te stoppen, of dat de angst of paniek leidt tot vermijding. Alles móeten tellen, urenlang móeten poetsen, boenen en schrobben van het huis of je lichaam, móeten omlopen omdat de ontmoeting met een hond moet worden vermeden, gebouwen níet binnen gaan want ‘wat als ik in paniek raak?, en veel meer. En dat minstens een uur per dag. Dan heb je last van een stoornis op één van deze vlakken.

geleidelijk
Maaike vertelt dat heel veel mensen niet durven uitkomen voor hun angsten of dwang. “Dan gaan ze op een gegeven moment wel naar de huisarts, maar vertellen níet dat ze ergens bang voor zijn, of iets wel heel erg vaak doen. Terwijl zo vroeg mogelijk behandelen tot goede resultaten leidt”. Dat deze stoornissen veel voorkomen, blijkt uit de cijfers: 1 op de 5 Nederlanders krijgt op enig moment in z’n leven te maken met een één van deze stoornissen. En de ellende is dat ze geleidelijk opbouwen. Net zo min als je van de ene op de andere dag overgewicht hebt, heb je van de ene op de andere dag een angststoornis.

invloed
De invloed op het dagelijks leven is enorm. Stel je maar voor: je wilt het niet vertellen of laten merken. Dat betekent het zoeken naar ontsnappingen, smoesjes, geheime rituelen. En het betekent dingen echt níet doen. Voor de omgeving is de aandoening vaak lastig tot niet te begrijpen ‘voor spinnen zijn toch wel meer mensen bang?!’. ‘Flink zijn’ of ‘je er overheen zetten’ zijn – goedbedoelde adviezen, die echter ook een gebrek aan inleving weerspiegelen. Het is juist de massaliteit en de ongrijpbaarheid van de angst die angstig maakt, of de on-ontkoombaarheid van de dwanghandeling.

jouw probleem?!
Als tiener kreeg Maaike het advies van de huisarts ‘dat moet je dan maar niet meer doen’ toen ze eindelijk wel móest vertellen over haar dwanggedachten en -handelingen. Dat is lang geleden, maar toch is menig patiënt bevreesd voor een dergelijke reactie. Alsof het een kwestie van wilskracht is – “vertel me maar waar die knop dan zit die ik moet omzetten” – alsof het jóuw schuld is, alsof het geen zíekte is. De ziektes hebben veel verwantschap met depressie en worden dan ook geregeld, ná inzet van therapie, behandeld met antidepressiva.

hulp
Mocht je twijfelen over jezelf en je angsten, fobieën en dwangen: neem contact op met de Angst-, Dwang- en Fobiestichting: 0900-200 87 11. Zij luisteren, weten wat te doen en zetten je op het juiste spoor. Beter een telefoontje teveel dan dat ene nooit gemaakte contact waardoor je jarenlang in de ellende blijft.

Leiden Reportage