Deel dit bericht!  

Succesvol trauma verwerken met behulp van EMDR

Op een provisorisch podium, bestaand uit vier aaneengeschoven tafels, staan twee stoelen. Tegenover elkaar zitten daarop een man en een jonge vrouw. De man stelt vragen, preciseert en begint dan met z’n vingers voor haar ogen heen en weer te bewegen. De methode heet EMDR.

Volle zaal
Regelmatig organiseren Informatiepunt GGZ en Rivierduinen samen voorlichtingsbijeenkomsten over onderwerpen die aan de psychiatrie raken. Maandag 2 november gaat het over ’trauma en EMDR’. De zaal zit vol. Zo’n vijftig mensen zijn afgekomen op de voorlichting, waarin ook een demonstratie EMDR is opgenomen met één van de aanwezigen, een vrijwilliger.

Een trauma is persoonlijk
Het levensverhaal van ervaringsdeskundige Annelies maakt duidelijk dat de gevolgen van trauma’s ingrijpend en langdurig kunnen zijn. Dat is ook de boodschap van psychotherapeut en traumadeskundige Hans-Jaap Oppenheim. Het is de beleving die bepaalt of een gebeurtenis traumatisch is. Er is geen objectieve, voor iedereen geldende schaal van trauma’s te maken.

Mensen-, zoogdier- en reptielenbrein
De spanning die een gebeurtenis oproept, kan zich bewegen binnen een bandbreedte die mensen goed aan kunnen. Maar stijgt de spanning boven het maximum van die band, dan gaan reflexen overheersen: ons zoogdierenbrein neemt dan over. Doorstijgend komt er een moment waarop de reactie in één klap naar beneden zakt tot onder de ondergrens: ons reptielenbrein neemt dan de leiding en we geven ons over, vertonen onderwerpend gedrag. Die sprong is ook het moment waarop we dissociatief gedrag kunnen vertonen: we lijken onszelf uit te schakelen, op te splitsen, haast van buitenaf naar onszelf te kijken. Daardoor beschermen we onszelf, door uit te stellen. Want de traumatische ervaring kan leiden tot látere reacties.

PTSS
Onder de noemer ‘posttraumatische stressstoornis’ (PTSS) valt een scala aan klachten. Dat zijn “in principe normale reacties op een ongewone gebeurtenis”, zegt Oppenheim. Pas als die klachten langer dan een maand aanhouden zonder te verminderen, spreken we van PTSS. Maar in de helft van de gevallen ebben de klachten en de herinnering weg. Zo’n 61% van de mannen en 51% van de vrouwen maakt een schokkende gebeurtenis mee, maar (slechts) 3-30% hiervan ontwikkelt zich tot PTSS.

Klein werkgeheugen
EMDR maakt gebruik van de eigenschap van ons werkgeheugen dat het beperkt is. Door de traumatische ervaring inclusief emoties weer op te roepen, wordt die in het werkgeheugen geplaatst. Dat werkgeheugen kan door z’n beperktheid niet twee taken tegelijk aan. Door te eisen de vingerbewegingen met de ogen te volgen, gebeurt dat wel. Een beeld voor ogen houden én met je ogen vingers volgen, lukt niet. De traumatische ervaring zal dan, vervaagd en afgezwakt, worden opgeslagen. Herhaal dit en hij verdwijnt.

Ogenschijnlijk eenvoudig
De techniek – bij toeval ontdekt in 1989 – werkt, zo is aangetoond met onderzoek (evidence based). Het is vooral de snelheid waarmee de behandeling effect sorteert die hem zo aantrekkelijk maakt: “in principe ben je binnen een uur van een trauma af”. De techniek oogt eenvoudig “en eerlijk gezegd, bestaat de kans dat het jullie ook lukt”. Toch zal een deskundige EMDR moeten toepassen, omdat er meer kan worden vrijgemaakt dan op voorhand gedacht. De vrijwilligster meldt dat ook: emoties die zich aandienen. Maar het werkte wel volgens haar.

Voor een EMDR-behandeling is een verwijzing van de huisarts nodig. Voor meer informatie: www.emdr.nl.