Deel dit bericht!  

Job Cohen over de complexiteit van de vluchtelingenopvang

“Koffie of thee? Thee waarschijnlijk?!” De als kwinkslag bedoelde opmerking moet Job Cohen ontelbare keren hebben gehoord. Maar onverstoorbaar is het antwoord “koffie”. De man van ’thee drinken met Marokkanen’ is in Leiden op uitnodiging van de Oude Socialisten van de PvdA om van gedachten te wisselen over de vluchtelingensituatie: beleid, oorzaken, gevolgen, analyses en meningen. Ze komen allemaal voorbij in de twee uur durende bijeenkomst. Zo’n vijftien ‘oude socialisten’ zijn aanwezig, van voormalig wethouders, raadsleden, managers en een emeritus hoogleraar, tot een enkele vakbondsman. Wéér viel op dat felle criticasters van vluchtelingen afwezig waren en het open debat niet aangingen.

“Verbeter de omstandigheden dáár”
Het thee-imago doet Cohen onrecht. Zijn analyse en pleidooi zijn gebaseerd op een onwankelbaar vertrouwen in de rechtsstaat die iedereen (gelijke) rechten geeft, maar ook de mogelijkheid om bij overtreding op te treden. “Aan onze vrijheden mag niet worden getornd” Cohen ziet wel een complexe situatie die is ontstaan en waarin meerdere factoren een rol spelen, maar die geen vrijbrief biedt om rechten op te schorten of elementaire Nederlandse uitgangspunten terzijde te schuiven. “Zo lang er een kloof is tussen arme en rijke landen, tussen oorlog en vrede, zal er een trek zijn naar veilige gebieden als het Westen. Die kloof verkleinen, is waar je je op moet richten, op betere omstandigheden dáár” Tegelijk, maakt hij duidelijk, is dat niet iets wat op korte termijn valt te realiseren. Dat ‘we’ er te weinig aandacht besteedden in rustiger tijden, maakt wel dat we nu worden overrompeld door de stroom vluchtende mensen.

Botsende werelden
Cohens betoog is weloverwogen. Opvallend is de scheiding der gevoelens die zichtbaar is; die tussen de meer analytische, soms beschouwende antwoorden van een aantal aanwezigen en de op dagelijkse ervaringen gebaseerde meningen van anderen. Die twee lijken moeite te hebben elkaar te naderen. De recht-voor-z’n-raap geformuleerde standpunten van bijvoorbeeld de heer Rijsbergen over de zichtbare wereld in Leiden Noord worden te vaak weerlegd met cijfermatige en juridische argumenten van mede-PvdA’ers en missen daardoor de essentie van diens opmerkingen. Dan helpt een formulering “dat heb je nu al driemaal te horen gekregen” niet echt. Cohen erkent die spanning wel, zeker als het gaat om leefomgeving, om huisvesting, om banen “… maar zij (allochtonen, JvdS) mogen daarvan niet de dupe worden”.

Spanning, maar niet hopeloos
Was het een somber stemmend verhaal? Dat niet, wel is de conclusie gerechtvaardigd dat de complexiteit van de huidige situatie ervoor zal zorgen dat we de komende jaren er nog wel mee bezig zullen zijn in weerwil van die mensen die stellig beweren dé oplossing te hebben. Want een enkelvoudige oplossing is er niet. “Essentieel is wel dat we het sámen doen” mag Cohen de toehoorders dan wel voorhouden, maar of de onderscheiden doelen en meningen van politieke partijen dát mogelijk maken blijft de vraag. Maar ook bínnen partijen zal het niet eenvoudig zijn één ongedeelde analyse te gebruiken. En dan zijn er ook nog de ongelijke belangen van bijvoorbeeld een rijksoverheid en een gemeente: waar bijvoorbeeld de rijksoverheid noodzakelijkerwijs ‘niets meer doet’ voor uitgeprocedeerde vluchtelingen, worden gemeenten geconfronteerd met ontheemde ménsen waarvoor zij een zekere (morele) zorgplicht hebben.

Verbittering in de samenleving
Op de vraag of hij iets begrijpt van “de verbittering in de samenleving” moet Cohen het antwoord schuldig blijven in de zin dat ook dat niet zo eenduidig te beantwoorden is. Daarin speelt zoiets als een tienjarige discussie over ‘allochtonen’ een rol, maar ook de recessie, en ook de media. Over die laatste: “maar dat zijn wij zelf. Wij zijn meer geïnteresseerd in negatief nieuws waarin het mís gaat dan in berichten waar het goed gaat”.

Politiek veilig
Uiteraard namen de aanwezigen de kans te baat om wat vragen te stellen over de PvdA. Of de PvdA “een voetveeg is van de VVD”: “Ik heb voor de helft ook dat gevoel en ik denk dat de VVD dat voor de andere helft ook denkt over de PvdA”. Een regeringsambt ambieert Cohen niet meer; en daarenboven verwacht hij dat deze regering de rit wel uit zit tot volgend jaar. Maar de mooiste nadenker in dat laatste kwartier was wellicht van de voorzitter, die Cohen er op wees dat zijn “uitspraken in duizendvoud worden vermenigvuldigd” en, de verslaggever van het Leidsch Dagblad aankijkend: “we hebben er alle vertrouwen in dat dat op de bekende terdege wijze zal geschieden”.