Deel dit bericht!  

"Als je maar hard genoeg schreeuwt, gaan ze wel weg."

Voor een volle zaal op een podium staan, naakt. Dat zullen niet veel mensen durven. De mensen die Je mag me zeker niet speelden, deden dat ook niet. Maar spreekwoordelijk gaven zij zich wél bloot door een voorstelling te maken waarin zij zich bekend maken als borderliners. Ervaringsdeskundigen, geen professionele acteurs, die een complexe persoonlijkheidsstoornis uitbeelden en uitleggen. Hoog gegrepen en goed gelukt.

Verscheurd
Borderline is een moeilijk uit te leggen stoornis. Emoties nemen veel grotere vormen aan dan ‘normaal’. Kwaad slaat door naar woedend-kwaad. Verliefdheid naar verterende liefde. Het lastige is dat degene die het overkomt die reactie niet wíl. Het overkomt je, overmeestert je. Het beeld dat blijft hangen, is dat van mensen die uiteen worden gescheurd ‘ik wil dat je weggaat, maar tegelijk ook dat je blijft want ik heb je nodig’.

Het onbesprokene bespreken
Theaterwerkplaats Smit uit Leiden maakt voorstellingen over dergelijke weinig besproken onderwerpen. Die voorstellingen worden niet alleen gespééld door ervaringsdeskundigen; de inhoud van de scenes wordt ook door hen aangereikt. Theaterwerkplaats Smit is degene die daaruit een voorstelling laat ontstaan. Dat levert kracht op, temeer daar de voorstelling niet langer is gemaakt dan noodzakelijk. Maar vooral doordat de spelers ‘uit het leven’ spelen: zij hébben de persoonlijkheidsstoornis. Da’s knap. Op een theatervloer staan en dan ook nog spelen over iets waar we met z’n allen liever met een grote boog omheen lopen.

Zware belasting
De voorstelling Je mag me zeker niet is kort. In een klein half uur wordt zichtbaar gemaakt wat borderline is. Of misschien juister: kan zijn, want borderline kent zoveel vormen als er borderliners zijn. In de voorstelling is het vooral de onmacht – “ik wíl dit niet, maar het gebeurt” – die intrigeert. De buitenstaander, die niet in de hersenen van de ander gedachten kan lezen, is snel geneigd overdreven reacties te zien. Voor naasten zijn die zwaar. “Ik heb iedereen weg gejaagd” is dan ook geen toevallige uitspraak. Het eist veel kracht lange(re) tijd met een borderliner om te gaan.

Veel reactie
Na afloop van de voorstelling blijkt hoe treffend die is: heel veel vragen en suggesties. Niet direct weg stappen, niet direct opgeven, maar vragen of je op een of andere wijze kunt helpen. Vasthouden tot de emotie weer luwt. Práten, achteraf want een heftige emotie blokkeert alles. Grenzen aangeven; ook omdat borderline de ander gijzelaar kan maken van die uitbarstingen. Uit de verhalen blijkt dat het maar weinigen is gegeven in die situatie een relatie te onderhouden. Hoe moeilijk het is, blijkt ook wel uit de emotionele reacties op en in de voorstelling.

Snap je?
Eén van de spelers, Andrea, vertelt na afloop dat zo’n vijf, zes maanden aan de voorstelling is gewerkt: “iedere maandag”. Dat je nerveus bent voor de première, is logisch. Dat je zegt dat je denkt dat er toch te veel níet goed was en dat niemand écht zegt wat hij of zij van de voorstelling vindt, is weer typisch borderline “terwijl ik nu net veel complimenten en bedankjes kreeg”. De voorstelling maakt ook duidelijk hoe moeilijk het is borderline echt te ervaren. “Ook GGZmensen snappen het niet altijd”, zegt Andrea. Het ís ook moeilijk voor te stellen hoe emoties niet onder controle zijn te krijgen. Of, zoals Andrea, zei “het is het gevoel alsof iemand zei dat de wereld vergaat, je ouders dood zijn, je bent gezakt voor je examen. Dat alles tegelijk. Niets, maar dan ook niets, is nog goed”.

1xdaags
Sonja, zo blijkt, is de initiator van de voorstelling. Via haar kwam niet alleen het onderwerp, en een deel van de spelers, maar ook de band. Dat blijkt 1xdaags te zijn, één van de drie bands van Movens. 1xdaags speelt covers, en goed, waarbij vooral een opvalt. ‘Iedereen loopt met een boog om me heen’ blijkt een bewerking van een nummer van Marco Borsato, maar vooral een tekst die wonderwel bij het thema van de voorstelling past.

Twee keer Leiden
Je mag me zeker niet ging in première in het gebouw van speeltuin Westerkwartier, in aanwezigheid van wethouder Roos van Gelderen. In Leiden is hij nog twee keer te zien: 15 februari in Huis van de Buurt De Kooi en 22 februari in Op Eigen Wieken. Daarna elders in het land. De voorstelling is gratis.