Statushouders tekenen Participatieverklaring

In de Raadszaal van het Leidse stadhuis tekenden 28 statushouders – in dit geval eigenlijk dus Leidenaars (en omliggende gemeenten) – een participatieverklaring. Eén persoon bleek afwezig. Na een periode van 17 weken waarin via de methode Het Gesprek “de fundamentele waarden” van Nederland besproken. Volgens Joost Bruggeman, projectcoördinator Maatschappelijke Participatie, een aanpak die ervoor zorgt dat men “minder in verwarring is dan mensen die niet Het Gesprek hebben gehad”. Voor de statushouder ligt een heel traject klaar, dat moet uitmonden in een situatie waarin iemand “economisch zelfstandig in zijn levensonderhoud kan voorzien”. De participatieverklaring markeert de eerste fase en is “geen diploma, maar een verkláring te willen deelnemen aan onze samenleving en onze waarden te respecteren”. Aan de Leidse wethouder Van Gelderen (SP) de taak de tong te breken over de 29 niet-westerse namen.

Taal
Communicatie, taal is mogelijk het belangrijkste instrument bij inburgering. De wíl om te snappen is er bij deze 28(+1) wel, maar zoals Van Gelderen zei “het zou mooi zijn als er één zelfde wereldtaal is”. Een deel van de statushouders sprak Arabisch, een deel Engels, en een deel (goed) Nederlands. Een voorbeeld van de moeilijkheden die zich kunnen voordoen, is alleen al het werk van de aanwezige vertaler. Ook wie geen woord Arabisch sprak, kon jargon als ‘klantmanager’ en ‘startgroep’ herkennen.

Kennis
Buiten vertelde stadsgids Jos Hooghuis in rap tempo over geschiedenis van Leiden en over het stadhuis, met details waarvan het de vraag is of Leidenaren, laat staan Nederlanders, die ook weten. Binnen werd, naast het officiëlere deel, ook een gezamenlijke Het Gesprek gedaan, waarbij opviel dat gesprek in die context een groot woord is: vraag en (een) antwoord was het, zonder discussie, zonder duidelijk vervolg. Vragen ook áán de statushouders, over normen en waarden (waarover ook onder Nederlanders discussie bestaat, maar nu absoluut leken).

Rechtsstaat
De vier jonge mannen willen de namen hier toch liever niet genoemd zien als we een uur hebben gesproken over de vraag of Nederland in werkelijkheid er ook zo uitziet als in de cursus gepresenteerd. Niet dat er ook maar één overtogen woord is gevallen of keiharde kritiek is geuit, maar toch. Zoals aan het eind al bleek, vrij vertaald, “Nederland kent een vrijheid die wij niet kenden. Hier staat de wet boven alles en iedereen. Een politie-agent, bijvoorbeeld, kan niet straffeloos doen en laten wat hij wil”. Waarderen wat je hebt, maar of er andere scheidslijnen zijn, weten ze niet.

Details
Het zit ‘m in kleine dingen. Je welkom voelen blijkt in een grotere stad als Leiden beter te gaan dan in een dorp. Daar “werd op een vreemde manier naar me gekeken en werd gevraagd m’n tas open te maken. Hier in Leiden zag ik dat ze dat ook doen bij anderen; niet alleen bij mij. Hier zijn alle mensen gelijk”. We praten te snel, maar als we doorhebben dat de ander slecht Nederlands spreekt “dan praten ze langzamer en nemen de tijd. Maar ook heb je de indruk dat iemand die slecht Nederlands spreekt, wordt aangezien voor achterlijk, dom”.

Optimisme
In hoeverre de jongens naar elkaar toe trekken, werd niet echt duidelijk. Wél dat ze het leren van Nederlands belangrijk vinden en vooral ook ‘iets zinvols doen’. Vrijwilligerswerk staat hoog op de agenda. De voormalige student Economie heeft zich aangemeld als vrijwilliger bij de kinderboerderij in de Merenwijk, maar wacht nog op antwoord. De aanmelding was in vlekkeloos Nederlands, liet hij zien. De weg naar “economische zelfstandigheid” zal inderdaad nog “een lange” kunnen zijn, zoals Bruggeman zei.

Handreiking
Eén van de vier komt nog even terug met een belangrijke opmerking: “als je Nederlands probeert te spreken, word je hier niet uitgelachen”. Ook zo’n kleine moeite.

Regio Reportage