RMO koopt rehistorisch reuzenzwaard voor ruim half miljoen

Het 3500 jaar oude ‘zwaard van Ommerschans‘, een van de meest zeldzame en bijzondere stukken uit de Nederlandse en Europese prehistorie, is vandaag aangekocht door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Het zwaard is een icoon voor de Nederlandse bronstijd (2000-800 v.Chr.).

Met deze aankoop komt het na bijna negentig jaar weer terug naar Nederland. Het museum kocht het stuk bij veilinghuis Christie’s in Londen voor 550.000 euro. Dat was ruim drie keer de richtprijs. “Zonder de genereuze bijdrage van de Vereniging Rembrandt en haar Nationaal Fonds Kunstbezit was deze aankoop onmogelijk geweest,” laat het museum weten Het RMO kreeg voor de aankoop ook steun van het Mondriaan Fonds, de BankGiro Loterij en vriendenvereniging RoMeO.

Zeldzaam reuzenzwaard

Het 68 centimeter lange zwaard van Ommerschans maakt deel uit van een groep van zes zeldzame reuzenzwaarden uit de bronstijd (2000-800 v.Chr.). Waarschijnlijk zijn ze allemaal door dezelfde meester-bronsgieter gemaakt.

Het ‘zwaard van Ommerschans’ is van de zes het meest indrukwekkende, gave en wetenschappelijk interessantste exemplaar. Het werd tussen 1894 en 1900 gevonden op een landgoed in Overijssel. Als enige van de groep werd het gevonden samen met tien kleine gebruiksvoorwerpen. Al vanaf 1927 deed het museum vergeefse pogingen om het zwaard aan te kopen. In de tussentijd verhuisde het zwaard met de eigenaren naar Duitsland.

De zwaarden zijn niet geschikt om mee te vechten; ze zijn niet geslepen, te groot en te zwaar. Het gaat om geïdealiseerde, ceremoniële wapens of zelfs religieuze voorwerpen, die indruk moesten maken door hun schoonheid en enorme formaat. Alles zes eindigde ze ongebruikt als offer in rivieren, venen en moerassen, waar contact met goden en voorouders kon worden gelegd.

De zes zwaarden zijn van grote esthetische schoonheid en vrijwel identiek. Alle zes getuigen ze van de absolute top in de kunst van het bronsgieten. Ze raakten verspreid over Engeland, Frankrijk en Nederland. Dat laat zien hoe wijdverbreid de handelscontacten 3500 jaar geleden binnen Europa al waren. Inmiddels behoren ze tot de topstukken in de nationale collecties van onder andere het British Museum. Het Rijksmuseum van Oudheden heeft het enige kleinere exemplaar uit de groep, ‘het zwaard van Jutphaas’ in de collectie sinds 2005.

Onhaalbaar zonder steun

“We zijn enorm blij en opgelucht dat het ons uiteindelijk is gelukt dit zwaard te bemachtigen. Zonder de zeer ruimhartige steun van diverse fondsen was dit absoluut onhaalbaar geweest”, zegt museumdirecteur Wim Weijland. “Het Nationaal Fonds Kunstbezit steunde nooit eerder in haar geschiedenis een archeologische aankoop. Op die erkenning ben ik echt heel trots. Dit benadrukt het belang van dit zwaard voor de Collectie Nederland én het belang de Nederlandse geschiedenis en archeologie.”

De Vereniging Rembrandt, voor steun van kunstaankopen door Nederlandse musea, en haar Nationaal Fonds Kunstbezit, namen van het aankoopbedrag bijna veertig procent voor rekening. Overige financiering verkreeg het museum uit het Mondriaan Fonds, van de BankGiro Loterij, vriendenvereniging RoMeO en uit eigen middelen.

Ereplaats

Het zwaard is binnenkort tijdelijk te bewonderen in de centrale Tempelzaal van het museum. In 2018, wanneer het museum zijn tweehonderdjarig bestaan viert, is het te zien in een overzichtstentoonstelling over topaanwinsten uit tweehonderd jaar museumgeschiedenis. Uiteindelijk krijgt het zwaard een ereplaats op de afdeling ‘Archeologie van Nederland’.

Cultuur Leiden