Zoektocht naar Schans Lammen van start

Wie in 1574 in Leiden de hutspot vond nadat de Spanjaarden het beleg van de Sleutelstad opgaven en op de vlucht sloegen voor het wassende water, dat weten we wel. Weesjongen Cornelis Joppenszoon kreeg voor die vondst zelfs een standbeeld. Bij treinstation Leiden Lammenschans. Maar staat dat beeld wel op de goede plek?

De zoektocht die de komende tijd in Leiden van start gaat, moet het antwoord op die vraag gaan geven. Wat is de exacte locatie van de Schans Lammen waar Cornelis de pot met uien, peen en pastinaak aantrof. Schans Lammen is de plek van waaruit de Watergeuzen op 3 oktober 1574 de Spanjaarden definitief verjoegen, maar waar dat precies is, is gek genoeg nooit echt serieus onderzocht.

Oude kaart van Leiden waar ook Schans Lammen op is ingetekend. De routes van waterwegen zijn in de loop ter tijd verlegd, waardoor niet meer is vast te stellen waar de schans precies lag.

“Dat is vreemd,” zegt Sjaak van de Geijn die de zoektocht nu op touw wil gaan zetten. “In een stad waar zo’n plek enorm tot de verbeelding spreekt, moet toch bekend zijn waar die hutspot werd gevonden.” Van de Geijn is de eigenaar van de Tuin van de Smid in Polderpark Cronesteyn. “En sinds we hier in de polder zitten, ga je je automatisch meer bezig houden met dit gebied. En zo kwamen we ook op het idee om uit te zoeken waar die schans nu precies heeft gelegen.”

De zoektocht begint met archiefonderzoek naar de exacte locatie. Daarna volgt veldonderzoek en gaat ook de schep voorzichtig de grond in, want er zal echt archeologisch onderzoek gedaan moeten worden om er achter te komen of er nog restanten bewaard zijn gebleven van het Spaanse verdedigingswerk uit de 80-jarige oorlog.

Voor het onderzoek is Van de Geijn al een tijdje op zoek naar geld. Een deel van de benodigde middelen is binnen, maar er is nog niet voldoende geld om ook het veldonderzoek te kunnen doen. “En de tijd begint te dringen,” legt van de Geijn uit: “Door de  aanleg van de Rijnlandroute. Die gaat mogelijk precies over het onderzoeksterrein lopen en daarna valt er natuurlijk niks meer te onderzoeken.”

Via archeologisch booronderzoek, uitgevoerd door het Leidse advies- en onderzoeksbureau voor archeologische monumentenzorg en cultuurhistorie RAAP, werd in de polder al een eerste verkenning gedaan naar mogelijke resten van Schans Lammen. Oude kaarten laten namelijk zien dat de schans in het huidige polderpark Cronesteyn lag, in de hoek van de Roomburgerwetering (het huidige Rijn-Schiekanaal) en de Vrouwevaart naar Zoeterwoude. 

Om de kosten  voor het veldonderzoek te financieren én om nog meer mensen enthousiast te maken wordt een beroep gedaan op de hele stad. Via crowdfunding hopen de initiatiefnemers de nog ontbrekende 3.000 euro bijeen te halen. In ruil voor een bijdrage ontvangen donateurs een vergoeding  die past bij het project. Voor een bijdrage van bijvoorbeeld 10 euro krijgen zij bijvoorbeeld een replica van een papieren noodmunt die werd gebruikt tijdens de Spaanse bezetting.

Het hoogtepunt van de crowdfunding valt in het weekend van de Open Monumenten Dagen op 9 en 10
september. Van de Geijn: “Daarna blijft het nog even spannend  tot de reacties van de aangeschreven fondsen  binnen zijn, maar rond 3  oktober hopen we het startschot te kunnen geven.”

De crowfunding loopt via het platform Voor je buurt. Inmiddels is de eerste 730 euro binnen. Ook doneren? Ga naar de actie die wordt gevoerd door de Stichting Strandwal: www.voorjebuurt.nl/campaigns/waar-vonden-we-de-hutspot.

Cultuur Leiden