Rijksspecialist Marieke Kuipers Koninklijk onderscheiden

Burgemeester Henri Lenferink speldde afgelopen vrijdag de versierselen op bij prof. dr. Marieke Kuipers, die bij haar afscheidssymposium in het Lipsius werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Prof. Kuipers heeft zich meer dan veertig jaar lang met hart en ziel ingezet voor de jongere bouwkunst, voor de bescherming ervan, maar ook voor de ontwikkeling van kennis erover. Haar inzet heeft er in belangrijke mate toe geleid dat een groot aantal monumenten bewaard is gebleven en dat er in binnen- en buitenland een bredere waardering is ontstaan voor 20e-eeuwse architectuur.

Na haar studies Kunst- en architectuurgeschiedenis en archeologie te Leiden begon Marieke Kuipers in 1977 bij de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, de latere Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Zij legde zich toe op het onderzoek naar Nederlands cultureel erfgoed met als primair aandachtsgebied architectuur en stedenbouw van de 20e eeuw. Met ongekende ijver zette ze zich binnen de dienst in voor de erkenning en het behoud van het jongere, monumentale erfgoed. Ze werd dé Rijksspecialist ‘jongere bouwkunst’. In 1978 promoveerde ze aan de universiteit Groningen op het proefschrift ‘Bouwen in beton’, een publicatie die nog door vele andere van haar hand gevolgd zou worden.

Zij stond als pionier aan de wieg van het landelijke Monumenten-inventarisatieproject, het MIP, waarbij gebiedsgericht monumenten werden geïnventariseerd en gewaardeerd uit de periode 1850-1940. Dat leidde tot maar liefst 200.000 beschreven objecten en zette de jongere bouwkunst letterlijk op de kaart.

Marieke Kuipers was naast haar werk al vanaf eind jaren tachtig vrijwillig lid van de International Working Party for the DOcumentation and Conservation of Buildings, Sites and Neighbourhoods of the MOdern MOvement, (DOCOMOMO), de wereldwijde organisatie die zich inzet voor het erfgoed van de Moderne Beweging. Later werd ze secretaris van de International Specialist Committee on Registers van DOCOMOMO, dat zich bezighield met de evaluatie en classificatie van modern erfgoed. Met hulp van een groeiend leger van vrijwillige vakgenoten in uiteindelijk 60 landen, is daarbij een omvangrijke documentatie ontstaan die zijn weerga in de architectuurhistorie niet kent.

Van 2000 tot 2008 was Marieke Kuipers bijzonder hoogleraar Cultureel Erfgoed aan de Universiteit van Maastricht en daarna bijzonder hoogleraar Cultureel Erfgoed aan de Technische Universiteit in Delft. Ze leerde studenten om te ontwerpen met begrip, respect en adequate bescherming van datgene wat er al stond aan cultureel erfgoed.

Als lid van het wetenschappelijk comité voor de twintigste-eeuwse bouwkunst van ICOMOS, een van de adviesorganen van UNESCO, zorgde zij ervoor dat enkele van de belangrijkste voorbeelden van de 20e-eeuwse architectuur op de UNESCO Werelderfgoedlijst terecht zijn gekomen.

Leiden Science